Mỗi tác phẩm nghệ thuật là một thông điệp nghệ thuật theo anh chị tác phẩm Hồn Trương Ba da hàng thịt là thông điệp gì mà tác giả Lưu Quang Vũ muốn gởi tới người đọc

Thứ năm - 09/04/2020 09:13

“Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư” (Lê Ngọc Trà). Đúng thế, mỗi tác phẩm là một thông điệp nghệ thuật mang một chút gì đó lớn lao, mạnh mẽ, đau đớn, khát vọng, ước nguyện trong từng nhân vật mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc. Đối với tác phẩm “Hồn Trương Ba - da hàng thịt” cũng thế, một vở kịch nổi tiếng được Lưu Quang Vũ phát huy năng lực sáng tạo nghệ thuật, sáng tác ra vở kịch này nhằm người đọc về bản thể và cách sống của con người, cụ thể là sự gắn kết giữa thể xác và linh hồn. Thông qua nhân vật của tác phẩm, tác giả cho người đọc những cái nhìn mới mẻ triết lý về sự sống, lẽ sinh tồn. Cuộc sống thật sự ý nghĩa khi họ được sống vói chính mình.

Lưu Quang Vũ viết kịch tài năng nhất văn học Việt Nam. Tiêu biểu cho sự nghiệp sáng tác của ông là vở kịch “Hồn Trương Ba - da hàng thịt” được sáng tác năm 1981. Tác phẩm đã gửi gắm lý nhân sinh sâu sắc về yêu cầu thống nhất giữa thể xác và linh hồn.

Trương Ba giỏi đánh cò bị Nam Tào bắt chết nhầm. Vì muốn sửa sai, Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại và nhập vào xác hàng thịt vừa mới chết. Trú nhờ trong thể xác của hàng thịt, Trương Ba gặp nhiều phiền toái: lý trưởng sách nhiễu, chị hàng thịt đòi chồng, gia đình Trương Ba cảm thấy xa lạ,... bản thân Trương Ba thì đau khổ vì phải sống tụ nhiên, giả tạo, đặc biệt thân xác hàng thịt làm Trương Ba nhiễm một số thỏi xấu và những nhu cầu vốn không phải của chính bản thân ông.

Trước khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn và xác, nhà viết kịch đã để cho hồn Trương Ba “ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi ngồi vụt đứng dậy” vói một lời độc thoại đầy khẩn khiết “Không! Không ! tôi không muốn sống như thế này mãi ! tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi!". Để được sống với chính mình đã khó giờ lại phải sống trong thân xác của người khác nay lại càng khó hơn. Hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bực bội, đau khổ, ước nguyện muốn thoát khỏi cái thân mà hồn ghê tởm nhưng không thể nào ra được. Trương Ba đau khổ mình không còn là mình nữa. Nếu như linh hồn và thể xác chung một thể thống nhất thì hay biết mấy. Nhưng hồn là phần trừu tượng, da thịt thân xác là cái cụ thể, là cái bình có thể chứa linh hồn, hồn nào xác ấy. Nhưng ở đây hồn lại ở trong xác người kia. Hồn và xác lại không trùng hợp: tính cách, hành động, lối sống của bản thân và anh hàng thịt trái ngược nhau.

Đau khổ cho hồn Trương Ba ở vào thế yếu không thể kiểm soát được chính mình vì thân xác đó đâu phải là của ông. Cái đêm khi ông đứng cạnh vợ anh hàng thịt với “tay chân run rẩy”, “hơi thở nóng rực”, “cổ nghẹn lại” và “suýt nữa thì...”. Đó là cảm giác “xao xuyến” trước những món ăn mà trước đây Trương Ba cho là “phàm”. Đó là cái lần ông tát thằng con ông “toé máu mũi”....Xác anh hàng thịt đã làm những điều ấy mà chính linh hồn ông cũng không giữ nỗi được, khiến hồn càng thấy xấu hổ, cảm thấy mình ti tiện. Ở trong thân xác hàng thịt, hồn Trương Ba luôn bị cười nhạo buông những lời khó nghe, lên mặt dạy đời, chỉ trích, châm chọc. Hồn Trương Ba chỉ biết buông những lời thoại ngắn với giọng nhát gừng kèm theo những tiếng than, tiếng kêu dường như hồn đã bất lực trước lời nói và hành động của thể xác hàng thịt. Bản thân Trương Ba cũng tự thấy nhiều điều phiền toái và có nguy cơ tự đánh mất mình, ông cảm thấy vướng víu, xa lạ trong thân xác khác. Đến người vợ mà ông rất mực yêu thương giờ đây buồn bã và cứ nhất quyết đòi bỏ đi, bà đã nói ra những cái điều chính ông cảm nhận được “ông đâu còn là ông, đâu còn là Trương Ba làm vườn ngày xưa”. Rồi cái gái cháu nội ông, nó một mực khước từ tình thân “tôi không phải là cháu ông ....ông nội tôi chết rồi”. Hay chị con dâu là con người sâu sắc, chín chắn, mà chị cũng không thể chấp nhận được một thể xác hoàn toàn xa lạ của Hồn Trương Ba và chị hiểu được nỗi đau của bố chồng “Thầy bảo con, cái bên ngoài không đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy đau đớn....Mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không thể nhận ra thầy nữa”. Nhiêu đó thôi cũng làm cho ông đau khổ đến nhường nào không phải chỉ có một người khước từ tình thân mà cả gia đình ai cũng thế, không một ai thông cảm cho ông với thể xác phàm tục, thô lỗ, vụng về ngày càng hư hỏng. Hồn Trương Ba không được sống là chính mình của ngày xưa nữa, đến lý trí của hồn cũng không giữ nỗi hành động của thể xác.

Hồn bất lực đến thế sao? Vì nỗi cay đắng trong hồn đang dần một lớn, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm nên đành buông lời chua chát nhưng đầy quyết liệt “Mày đã thắng rồi đấy, cái thân xác không phải là của ta ...Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình?”. Với câu nói của ông ta cũng hiểu được sự quyết liệt của ông muốn từ bỏ sự sống “Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”. Thế là đã rõ hồn không chịu được cảnh sống nhờ vào thân xác của người khác và rồi ông đã châm hương gọi Đế Thích một cách dứt khoát .Cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba với Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm những quan niệm về hạnh phúc, về lẽ sống và cái chết. Trương Ba nhận thức được rằng “không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo. Tôi muốn là tôi toàn vẹn ... Sống nhờ vào đồ đạc của người khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống thế nào thì ông chẳng cần biết”. Ông dường như ý thức được luật nhân quả trong cuộc sống “con người tồn tại và mất đi chỉ một lần” nhưng ông được sống đến hai lần mà không phải là con người thực sự của ông. Hồn của ông lại nằm trong thân xác của hàng thịt cũng giống như con cua mượn vỏ của con ốc để sống. Cuộc sống thật khó khăn khi hồn và thể xác không đồng nhất với nhau.

Khi biết được cu Tị chết, hồn Trương Ba đã xin Đế Thích cho cu Tị sống lại, cho mình được chết hẳn đi chứ không nhập vào thân thể ai nữa. Hồn Trương Ba đã thử hình dung cảnh hồn của mình lại nhập vào xác của cu Tị để sống và thấy rõ “bao nhiêu sự rắc rối vô lý tiếp tục xảy ra”. Nhận thức tỉnh táo ấy cùng tình thương mẹ con cu Tị, ông đã quyết định cho mình chết để cu Tị sống lại và không muốn làm khổ thêm một ai nữa. Qua đó, chúng ta thấy Trương Ba là con người nhân hậu, sáng suốt, giàu lòng tự trọng. Đặc biệt đó là con người ý thức được ý nghĩa của cuộc sống.

Bằng những lời độc thoại và đối thoại của Trương Ba, tác giả đã làm vở kịch trở nên hấp dẫn; ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh. Lưu Quang Vũ để cho hồn Truong Ba khước từ sự sống vay mượn thân xác người khác, nhung lại mở hướng cho nhân vật vươn tới một lẽ sống đích thân dẫu thân xác có trở về hư vô.

Đọc xong tác phẩm có lẽ người đọc cũng không kìm được nước mắt và rút ra được thông điệp cho bản thân qua nhân vật Truong Ba mà tác giả đã gửi gắm. Thứ nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Thứ hai, sống thực sự cho ra con người quả không dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống chắp vá, không được là chính mình mà phải làm khổ đến người khác thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa.

Tóm lại, Lưu Quang Vũ cho ta thấy những thông điệp trong cuộc sống qua nhân vật Trương Ba với những lời đối thoại đau khổ, tuyệt vọng. Hãy sống là chính mình, đừng sống nhờ vào của cải người khác, sống mà không làm khổ đến mọi người để sống thật sự có nghĩa hơn.

Tags: Hồn Trương Ba - da hàng thịt

Ý kiến bạn đọc

Theo dòng sự kiện

Đề cương ôn tập kiểm tra giữa học kì 1, môn Tiếng Anh 12 Kết nối tri thức

KHBD Tin học 12 Định hướng tin học ứng dụng, Bài 1. trí tuệ nhân tạo và ứng dụng

Xem tiếp...

Những tin mới hơn

Cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh. Từ đó liên hệ tình yêu giới trẻ hiện nay

Nhận xét về Việt Bắc có ý kiến cho rằng: Đây là khúc ca nghĩa tình cách mạng . Ý kiến của anh/chị?

Những tin cũ hơn

Từ hình tượng nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sapa. Anh chị hãy suy nghĩ về những người hi sinh thầm lặng trong thời đại ngày nay

Có ý kiến cho rằng Nguyễn Khoa Điềm đã làm nên Đất nước từ ca dao thần thoại nhưng cũng có ý kiến cho rằng Đất nước được dựng xây từ tư tưởng đất nước của nhân dân.