Giải Kinh tế và pháp luật lớp 10, bài 13: Thực hiện pháp luật

Mở đầu trang 83: Em hãy cùng các bạn tham gia trò chơi “Ai nhanh, ai đúng”. Kể về các hành vi thực hiện pháp luật trong lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ.
Theo em, việc thực hiện pháp luật giao thông đường bộ có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống hàng ngày.
Trả lời:
- Một số hành vi thực hiện pháp luật trong lĩnh vực an toàn giao thông:
+ Dừng đèn đỏ đúng quy định
+ Đi đúng làn đường
+ Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông
+ Đi đúng tốc độ quy định
+ Không chở hàng hóa cồng kềnh….

- Một số hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn giao thông:
+ Vượt đèn đỏ.
+ Phóng nhanh, vượt ẩu, lạng lách, đánh võng
+ Đua xe/ chạy quá tốc độ cho phép…
+ Không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông
+ Đi / dừng đỗ xe sai làn đường quy định
+ Chở hàng hóa cồng kềnh…

- Ý nghĩa của việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực an toàn giao thông:
+ Đảm bảo an toàn cho bản thân và những người khác khi tham gia giao thông
+ Giảm thiểu số lượng các vụ tai nạn giao thông
 

Câu hỏi 1 trang 84: Em hãy quan sát tranh để trả lời câu hỏi:

1. Các nhân vật trong tranh đang làm gì? Đó có phải là nghĩa vụ của họ không? Vì sao?
Trả lời:
Các nhân vật trong tranh đang nhặt rác thải để bảo vệ môi trường biền. Đó không phải nghĩa vụ của họ. Vì đây là hoạt động tự nguyện không mang tính bắt buộc, nhưng mang ý nghĩa rất lớn đối với môi trường sống của chúng ta.

2. Thực hiện pháp luật có ý nghĩa như thế nào trong thực tiễn đời sống?
Trả lời:
- Thực hiện pháp luật có ý nghĩa làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống và trở thành hành vi hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
 

a. Tuân thủ pháp luật
Câu hỏi 1 trang 84: Theo em, những người tham gia giao thông đã làm gì để tuân thủ Luật Giao thông đường bộ?
Trả lời:
- Theo em, để tuân thủ luật giao thông đường bộ, những người tham gia giao thông đã: chấp hành hiệu lệnh của cảnh sát giao thông và chỉ dẫn của hệ thống báo hiệu đường bộ, tự giác dừng lại đúng vạch, không vượt qua ngã ba, ngã tư khi có đèn tín hiệu đỏ, đi đúng làn đường, …, sử dụng xe dưới 50 cm3.

Câu hỏi 2 trang 84: Vì sao dù rất thích chiếc xe đã chọn nhưng H lại đồng ý với ý kiến của bố?
Lời giải:
- Dù rất thích chiếc xe đã chọn nhưng H lại đồng ý với ý kiến của bố. Vì bố đã nói cho H về quy định của luật giao thông đường bộ: “Đây là xe 100 cm3, theo quy định của pháp luật, ở tuổi các con chỉ được sử dụng xe dưới 50 cm3”.

Câu hỏi 1 trang 85: Các thanh niên trong tranh đã làm gì để thi hành Luật Nghĩa vụ quân sự?
Trả lời:
Các thanh niên trong tranh đang nhập ngũ, thực hiện nghĩa vụ quân sự góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Câu hỏi 2 trang 85: Vì sao Cơ sở sản xuất kinh doanh K được chính quyền địa phương khen thưởng?
Trả lời:
Cơ sở sản xuất kinh doanh K được chính quyền địa phương khen thưởng vì đã chủ động xây dựng hệ thống thu gom, xử lí các chất thải trong quá trình sản xuất theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

c. Sử dụng luật pháp
Câu hỏi 1 trang 85: Trong bức tranh trên, người phụ nữ đã sử dụng pháp luật như thế nào để thực hiện quyền tự do kinh doanh của mình?
Trả lời:
- Trong bức tranh trên, người phụ nữ đã sử dụng pháp luật trong việc:
+ Chọn ngành nghề, hình thức kinh doanh phù hợp với điều kiện, khả năng của mình
+ Tổ chức hoạt động kinh doanh theo đúng pháp luật.
+ Đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để nộp hồ sơ đăng kí thành lập doanh nghiệp.

Câu hỏi 2 trang 85: Ông T đã sử dụng quyền gì để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình mình?
Trả lời:
Ông T đã sử dụng quyền công dân để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình mình cụ thể ông T có quyền khiếu nại lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi chưa thống nhất về giá đền bù thiệt hại của đất nhà Ông mà đã ra quyết định thu hồi. 

Câu hỏi 3 trang 85: Em hãy nêu ví dụ minh họa cho hình thức sử dụng pháp luật.
Trả lời:
Ví dụ minh hoa cho hình thức sử dụng pháp luật:
- Ví dụ 1: A đủ 18 tuổi và không bị mất năng lực nhận thức, làm chủ hành vi. Đến ngày bầu cử, A thực hiện quyền lợi của mình, đi bầu cử cho vị đại biểu mà mình tin tưởng
- Ví dụ 2: công dân có quyền khởi kiện ra tòa án đòi bồi thường thiệt hại khi bị xâm phạm lợi ích trong các giao dịch dân sự. Ông B bị thiệt hại do công ty A không thực hiện đúng các nghĩa vụ trong hợp đồng, do đó, ông B đã khởi kiện công ty A ra tòa để đòi bồi thường thiệt hại.

d. Áp dụng pháp luật
Câu hỏi 1 trang 86: Theo em, căn cứ nào để Hội đồng xét xử tuyên một bản án?
Trả lời:
- Theo em, Hội đồng căn cứ vào các điều luật để xác định trách nhiệm pháp lí của cá nhân, tổ chức và tuyên một bản án

Câu hỏi 2 trang 86: Việc xử phạt của cảnh sát giao thông nhằm mục đích gì? Căn cứ để họ thực hiện nhiệm vụ đó?
Trả lời:
- Việc xử phạt của cảnh sát nhằm điều chỉnh hành vi của người tham gia giao thông; buộc người vi phạm phải chịu trách nhiệm với hành vi vi phạm của mình.
- Cảnh sát giao thông căn cứ vào các điều luật để xác định hành vi vi phạm và xử phạt người vi phạm.

Câu hỏi 3 trang 86: Theo em, chủ thể nào có quyền áp dụng pháp luật?
Trả lời:
- Theo em, chủ thể có quyền áp dụng pháp luật: các cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước có thẩm quyền hoặc cá nhân, tổ chức được Nhà nước trao quyền, căn cứ vào pháp luật.
 

Luyện tập 1 trang 86: Em hãy cho biết chủ thể nào trong thông tin sau thực hiện đúng hay thực hiện không đúng pháp luật? Vì sao?
a. Thanh tra thuế ra quyết định xử phạt đối với doanh nghiệp X vì chậm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp
b. Ông B khiếu nại quyết định thu hồi đất trái pháp luật do Ủy ban nhân dân huyện A áp dụng đối với gia đình mình
c. Anh D mở công ty kinh doanh vật liệu xây dựng, kinh doanh các mặt hàng có tên trong giấy phép đăng kí kinh doanh
d. Người sử dụng lao động đơn phương ra quyết định chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động trước thời hạn mà không có lí do cụ thể.
Trả lời:
- Trường hợp a.
+ Thanh tra thuế đã thực hiện đúng khi xử phạt doanh nghiệp vì họ được trao quyền xử phạt, doanh nghiệp X sai khi đã vi phạm khi chậm nộp thuế thu nhập. Thanh tra thuế đã áp dụng pháp luật.
+ Doanh nghiệp X chưa thực hiện đúng pháp luật vì nộp chậm thuế thu nhập doanh nghiệp.

- Trường hợp b.
+ Ông B thực hiện đúng. Vì: pháp luật quy định mọi người dân có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan nhà nước nếu có nghi vấn làm sai pháp luật.
+ UBND huyện A đã sai khi thu hồi đất của nhà ông B trái pháp luật.
- Trường hợp c. Anh D thực hiện đúng pháp luật, vì: người dân có quyền tự do trong việc lựa chọn và kinh doanh mặt hàng có tên trong giấy phép đăng kí kinh doanh.
- Trường hợp d. Người sử dụng lao động đã thực hiện sai pháp luật. vì: họ đã không đưa ra lí do cụ thể mà đơn phương chấm dứt hợp đồng đối với người lao động.

Luyện tập 2 trang 87: Em hãy cho biết chủ thể nào tự giác, chưa tự giác thực hiện pháp luật trong các trường hợp sau?
a. Khi 17 tuổi, A chủ động đăng kí khám tuyển nghĩa vụ quân sự ngay đợt đầu và sẵn sàng nhập ngũ khi có giấy thông báo gọi nhập ngũ.
b. Gia đình T kinh doanh cửa hàng tạp hóa và luôn chủ động nộp thuế đúng kì hạn.
c. Công ty kinh doanh nông sản do anh H làm giám đốc thường xuyên bị nhắc nhở việc chậm nộp thuế.
d. K báo cho cơ quan chức năng biết về việc hàng xóm thường xuyên tổ chức đánh bạc ăn tiền tại nhà riêng.
Em hãy cho biết chủ thể nào tự giác, chưa tự giác thực hiện pháp luật
Trả lời:
a. A đã ý thức được tính tự giác và thực hiện tốt việc thi hành nghĩa vụ quân sự
b. Gia đình T tự giác tuân thủ đúng quy định pháp luật.
c. Không tự giác thực hiện đúng trách nhiệm nộp thuế theo quy định của pháp luật.
d. Hành động của K là đúng vì hành vi đánh bài ăn tiền là một trong những hành vi vi phạm pháp luật.

Luyện tập 3 trang 87: Em hãy chỉ ra hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong thông tin sau:
a. Chị T khiếu nại chủ tịch uỷ ban nhân dân phường vi không cấp giấy khai sinh cho con chị với lí do chị là mẹ đơn thân.
b.Chủ tịch uỷ ban nhân dân quận N ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đổi với anh D vi hành vi lắn chiếm đắt công.
c. Công ty của anh P luôn chủ động thực hiện các quy định của pháp luật vẻ bảo vệ môi trưởng trong sản xuất, kinh doanh.
d. H từ chối sử dụng ma tuý khi bị bạn bè rủ rê
Trả lời:
a. Chị T khiếu nại chủ tịch uỷ ban nhân dân phường vi không cấp giấy khai sinh cho con chị với lí do chị là mẹ đơn thân.
=> Chị T đúng. Vì dù là mẹ đơn thân nhưng chị T có quyền được làm khai sinh cho con

b. Chủ tịch uỷ ban nhân dân quận N ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đổi với anh D vi hành vi lắn chiếm đất công.
=> Chủ tịch ủy ban đúng vì người sử dụng đất chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích đất sử dụng mà không được cơ quan quản lý nhà nước về đất đai cho phép hoặc không được người sử dụng hợp pháp diện tích đất bị lấn đó cho phép.

c. Công ty của anh P luôn chủ động thực hiện các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong sản xuất, kinh doanh.
=> Đúng. vì đó là trách nhiệm mỗi công dân và tổ chức

d. H từ chối sử dụng ma tuý khi bị bạn bè rủ rê
=> Đúng. Vì sử dụng ma túy vi phạm pháp luật

Luyện tập 4 trang 87: Em hãy thảo luận cùng các bạn để làm rõ điểm khác nhau về mặt chủ thể khi thực hiện pháp luật theo các hình thức tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật, áp dụng pháp luật.
Trả lời:
- Thực hiện pháp luật là hành vi của chủ thể (hành động hoặc không hành động) được tiến hành phù hợp với quy định, với yêu cầu của pháp luật, tức là không trái, không vượt quá khuôn khổ mà pháp luật đã quy định. Thực hiện pháp luật có thể là một xử sự có tính chủ động, được tiến hành bằng một thao tác nhất định nhưng đó cũng có thể là một xử sự có tính thụ động, tức là không tiến hành vượt xử sự bị pháp luật cấm.
- Thi hành pháp luật là hành vi cá nhân, tổ chức thực hiện đầy đủ những nghĩa vụ, chủ động làm những gì mà pháp luật quy định.

Luyện tập 5 trang 87. Em sẽ làm gì nếu gặp các tình huống sau?
a. Khi tham quan khu di tich lịch sử, một bạn trong lớp để xuất cả nhóm sẽ khắc tên mình lên phiến đá ở cổng khu di tích để lưu lại kỉ niệm khi đến đây.
b. Trên đưởng đ học về, em gặp một nhóm học sinh đang đua xe máy trên đường, trong đó có một người là bạn em.
c. Đang trên xe buýt, em phát hiện một thanh niên đang lấy trộm điện thoại của một phụ nữ trên xe buýt.
Trả lời:
a. Khi tham quan khu di tich lịch sử, một bạn trong lớp để xuất cả nhóm sẽ khắc tên mình lên phiến đá ở cổng khu di tích để lưu lại kỉ niệm khi đến đây.
=> Khuyên các bạn không nên khắc tên lên các phiến đá mà chúng ta phải biết dữ gìn cảnh quan nơi di tích

b. Trên đường đ học về, em gặp một nhóm học sinh đang đua xe máy trên đường, trong đó có một người là bạn em.
=> Khuyên bạn không nên đua xe vì như vậy sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng đồng thời còn là hành vi vi phạm pháp luật

c. Đang trên xe buýt, em phát hiện một thanh niên đang lấy trộm điện thoại của một phụ nữ trên xe buýt.
=> Nhờ người lớn giúp đỡ và cảnh báo mọi người xung quanh để bắt kẻ trộm
 

Câu 1. Hãy viết bài luận và chia sẻ với các bạn về bài học rút ra từ việc thực hiện pháp luật theo hình thức sử dụng pháp luật mà em biết
Trả lời:
Em có thể dựa vào gợi ý để hoàn thành bài viết:
- Hình thức sử dụng pháp luật mà em biết là gì?
- Tầm quan trọng của việc thực hiện pháp luật?
- Ý nghĩa của việc thực hiện pháp luật?
- Bài học rút ra:
+ Giữ an ninh trật tự cho xã hội
+ Bảo vệ an toàn cho bản thân và mọi người
+ Rèn luyện đạo đức của mỗi người
+ Giúp giảm các tện nạn xã hội

Câu 2: Em hãy vẽ tranh tuyên truyền về việc thực hiện “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.
 Trả lời: