Giải thích ý nghĩa bài ca dao: Công cha như núi Thái Sơn

Tôi sinh ra, lớn lên, trưởng thành và được như bây giờ là nhờ có bàn tay chăm sóc và tình yêu thương ấp ủ của cha mẹ. Ba mẹ tôi đã trải qua bao gian truân để nuôi dưỡng tôi thành người, ba mẹ tôi đã dành cho tôi một tình thương bao la, vô bờ bến. Thấu hiểu được công ơn cha mẹ, tôi càng cảm thấy mình phải có bổn phận làm con sao cho xứng với công lao trời biển ấy và càng thấm thía hơn khi được đọc bài ca dao:

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

Bài ca dao âm điệu thật ngọt ngào, lời lẽ nhẹ nhàng, thiết tha mà hàm súc, thật nhiều ý nghĩa, đã ca ngợi công ơn cha mẹ đối với con cái và nhắc nhở những người con làm tròn bổn phận của mình. Ở đây, hình tượng ngọn núi Thái Sơn sừng sững, nước trong nguồn mát lành đã được ông cha ta đưa vào câu ca dao với những liên tưởng hết sức sâu xa.

Núi Thái Sơn là núi cao nhất, đồ sộ nhất Trung Quốc, biểu tượng cho tình cha mạnh mẽ, vững chắc. Chính người đã dạy dỗ hướng cho ta theo lẽ phải và truyền thêm cho ta sức mạnh để bước vào cuộc sống. Thông qua hình tượng nước trong nguồn, nguồn nước tinh khiết nhất, mát lành nhất, dạt dào mãi chẳng bao giờ cạn, ta cũng cảm nhận rõ được tình yêu của mẹ thật ngọt ngào, vô tận và trong sáng biết bao nhiêu. Từ những hình ảnh so sánh ấy ta có thể thấy được công lao trời biển của cha mẹ. Công ơn đó, ân nghĩa đó to lớn, sâu nặng xiết bao, chỉ có thiên nhiên kì vĩ mới sánh bằng. Chính vì thế người xưa mới khuyên nhủ chúng ta phải làm tròn chữ hiếu, để bù đắp phần nào nỗi cực nhọc, cay đắng mà cha mẹ đã phải trải qua vì ta.

Vì sao công cha lại như núi Thái Sơn, vì sao nghĩa mẹ lại như nước trong nguồn? Bởi vì cha mẹ là người đã sinh ra ta, nuôi dưỡng ta chẳng quản vô vàn khó khăn vất vả. Mẹ dành cho ta tình yêu dịu dàng, ngọt mát qua những lời ru ta trong giấc ngủ, qua làn gió mát đêm hè từ bàn tay người, từ hơi ấm truyền cho ta trong đêm giá lạnh. Còn cha dành cho ta tình thương mãnh liệt, ấp ủ ta trong đôi tay vững chắc của người. Cha dạy ta điều hay, lẽ phải, uốn nắn, dạy dỗ ta, hướng cho ta đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã.

Non xanh bao tuổi đã già
Bởi vì sương tuyết hóa ra bạc màu.

Cả đời cha mẹ lặn lội với sương gió vất vả, cay đắng để nuôi ta ăn học. Có ai biết chăng những vật tưởng chừng quá bình thường trong cuộc sống hằng ngày, cha mẹ ta đã phải lao động “đổ mồ hôi, sôi nước mắt” mới làm ra được. Song cha mẹ ta không bao giờ tính toán, kể lể về những khổ cực mình đã trải qua. Cả cha và mẹ đều sống trọn đời vì con, tạo niềm tin và nền móng vững chắc cho con bước vào ngưỡng cửa cuộc đời. Cha mẹ đã hi sinh cho con tất cả, bởi thế đứa con nào, kể cả khi trưởng thành đều trở nên nhỏ bé trước cha mẹ. Ôi, tình cha mẹ dành cho con mới bao la và thiết tha làm sao!

Và nếu như ta đã thấu hiểu công lao cha mẹ cao cả đến nhường ấy thì còn chút gì ngần ngại khi nhắc tới bốn phận làm con của mình, bởi hiếu thảo không chỉ là đáp lại tấm lòng cha mẹ mà còn là đạo lí của người làm con. Vậy chúng ta phải làm thế nào cho thật xứng đáng? Trước hết, chúng ta phải luôn nhớ tới và trân trọng công lao của cha mẹ, phải biết ngoan ngoãn vâng theo những điều hay lẽ phải cha mẹ dạy bảo, tránh làm phiền lòng cha mẹ. Ta còn phải biết chăm sóc, hỏi han ân cần, quan tâm đến cha mẹ thường xuyên. Hằng ngày, tùy theo khả năng, chúng ta cố gắng làm các việc trong nhà như dọn dẹp nhà cửa, đi chợ, thổi cơm, rửa bát, giặt giũ... để cha mẹ sau giờ làm việc về tới nhà được nghỉ ngơi trong cảnh nhà cửa sạch sẽ, ăn bát cơm dẻo canh ngọt. Có được những đứa con ngoan ngoãn như vậy thì cha mẹ nào chăng cảm thấy ấm lòng sau bao nỗi vất vả.

Nhân dân ta từ xưa tới nay luôn kế thừa và phát huy truyền thống của dân tộc: đạo hiếu. Có bao tấm lòng thơm thảo của những người con đã được văn thơ ghi lại mà mỗi khi nhắc đến tôi lại xúc động và cảm phục. Thật vậy, từ những ngày còn thơ, tôi thường được nghe bà kể bao nhiêu là truyện về những tấm gương hiếu thảo với cha mẹ, trong đó rất nhiều tấm gương là những bạn nhỏ. Đến nay tôi vẫn nhớ mãi câu chuyện Hoa cúc kể về tình yêu thương mẹ mãnh liệt của chú bé tên là Cúc. Mẹ chú bé ốm nặng, may nhờ có bà tiên cảm động vì tấm lòng yêu mẹ sâu sắc, chân thành của chú bé, nên đã chỉ cho chú đi lấy bông hoa mọc trên đỉnh núi cao để chữa bệnh cho mẹ. Ngay ngày hôm sau, chú bé đã lên đường đi tìm phương thuốc quý. Ngày đêm chú vượt đèo, lội suối, gai đâm rách da, đêm đêm tiếng dã thú gầm gừ, nhưng cứ nghĩ đến mẹ là không có gì làm chú sợ hãi. Cuối cùng chú đã tìm thấy loài hoa trắng muốt, có ba tầng cánh, mỗi tầng là hai cánh hoa. Đúng là loài hoa bà tiên bảo chú tìm, nhưng chỉ có một cây mà lại trên vách đá cheo leo. Chú nín thở bò lên từng mép đá và hái được hoa xuống. Song bà tiên bảo số cánh hoa sẽ là số năm mẹ sống được. Vì vậy, với trí thông minh tuyệt vời, xuất phát từ tấm lòng yêu mẹ, Cúc đã tẽ cánh hoa ra làm nhiều cánh và mẹ em không những đã sớm khỏi bệnh mà còn sống rất lâu vì cánh hoa bây giờ nhiều vô kể. Bà tiên bèn lấy tên của chú bé hiếu thảo và thông minh đặt tên cho loài hoa đó. Đó chính là sự tích hoa cúc trắng, sản phẩm kì diệu được tạo nên từ tình yêu thương mẹ của chú bé. Và từ đó mỗi khi một người con tặng cha mẹ đóa hoa cúc trắng là chứng tỏ tấm lòng kính yêu hết mực của mình đối với cha mẹ...

Còn bây giờ tôi đã là một học sinh, tôi biết thêm rất nhiều tấm gương hiếu thảo trong các tác phẩm văn thơ. Đó chính là tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố với nhân vật em Tí. Em có một tình yêu cha mẹ đặc biệt sâu sắc. Mới 7 tuổi, và mặc dầu không muốn phải xa thầy u và các em, Tí khóc sướt mướt, nhưng vẫn ngoan ngoãn theo mẹ sang nhà ông Nghị, đem thân đi ở để u em có tiền nộp sưu, cứu thầy em về. Đấy cũng chính là tác phẩm Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, với hình ảnh bé Hồng, với một trái tim ngây thơ, trong sáng vẫn luôn hướng tới mẹ thân yêu, mà không bị những rắp tâm tanh tưởi, độc địa của bà cô làm hoen ố một chút nào.  Đấy cũng chính là hình ảnh Bé trong tác phẩm Mẹ Vắng nhà của Nguyễn Thi. Mới mười tuổi, Bé đã sớm biết lo toan mọi việc trong nhà để mẹ yên tâm đánh giặc giải phóng làng quê. Bởi Bé rất yêu mẹ và mong đuổi hết giặc cho mẹ em không phải xông pha nguy hiểm, được ở nhà mài với em.

Tất cả những gương mặt đáng yêu ấy chẳng phải đã thể hiện rõ đạo làm con thực hiện tròn chữ hiếu của thiếu nhi ta đó sao?

Trải qua bao thế kỉ, lời khuyên nhủ của câu ca dao vẫn còn nguyên giá trị giáo huấn quí báu của nó. Bản thân mỗi chúng ta phải học tập và phát huy truyền thông ngày xưa ấy.