Giải Kinh tế và pháp luật lớp 10, bài 2: Các chủ thể của nền kinh tế

Mở đầu trang 11: Em hãy nghe các trích đoạn trong bài hát: Bài ca xây dựng (sáng tác: Hoàng Vân); Em đi làm tín dụng (sáng tác: Nguyễn Văn Tý).
1/ Hãy cho biết nhân vật chính trong các bài hát là ai?
2/ Họ đang tham gia vào các hoạt động nào trong nền kinh tế?
Trả lời:
1/ Nhân vật chính trong “Bài ca xây dựng” là những người thợ xây, nhân vật chính trong bài “Em đi làm tín dụng” là cán bộ ngân hàng.
2/ Những người thợ xây đã tham gia vào hoạt động sản xuất trong nền kinh tế còn cán bộ ngân hàng tham gia vào hoạt động dịch vụ.
 

Câu hỏi trang 12: Em hãy quan sát tranh kết hợp đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

Các nhân vật trong các bức tranh và anh Q tham gia vào nền kinh tế với vai trò là chủ thể gì? Họ có đóng góp gì cho đời sống xã hội?
Trả lời:
Bức tranh thứ 1: Anh Q là chủ thể sản xuất của doanh nghiệp chuyên sản xuất đồ nội thất và là cổ đông của công ty may mặt ABC.
=> Góp phần giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho nhiều lao động ở địa phương, đóng thuế cho ngân sách nhà nước và tham gia các hoạt động từ thiện.
Bức tranh thứ 2: là công nhân may của công ty ABC
=> Góp phần phát triển tạo ra các sản phẩm may mặc cho công ty, giúp cho người tiêu dùng có thể tiếp cận đến các sản phẩm của công ty sản xuất.
 

Câu hỏi trang 13: Em hãy quan sát tranh kết hợp đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

1/ Các nhân vật trong bức tranh tham gia nền kinh tế với vai trò là chủ thể gì?
2/ Người tiêu dùng có vai trò gì đối với sự phát triển của xã hội? Tại sao người tiêu dùng phải có trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của xã hội?
Trả lời:
1/ Các nhân vật trong bức tranh tham gia nền kinh tế với vai trò là chủ thể tiêu dùng.
2/ Người tiêu dùng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội, họ là động lực của sự sản xuất, có vai trò định hướng cho việc sản xuất hàng hóa và dịch vụ của xã hội.
 

Câu hỏi trang 13: Em hãy quan sát tranh kết hợp đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

Chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong mỗi bức tranh trên là ai? Hoạt động của họ đóng góp gì cho đời sống xã hội?
Trả lời:
- Trong bức tranh thứ nhất, chủ thể tham gia hoạt động kinh tế là nhà phân phối hàng hóa. Trong bức tranh thứ hai, chủ thể tham gia hoạt động kinh tế là môi giới việc làm.
- Hoạt động của họ có vai trò là cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, những người có nhu cầu với việc làm và người có nhu cầu thuê người làm, có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội.
 

Câu hỏi 1 trang 14: Em hãy cùng nhóm học tập quan sát hình ảnh, đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:


1. Nội dung các bức tranh trên thể hiện nhà nước đã làm gì để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế được tự chủ, tổ chức các hoạt động kinh tế thuận lợi?
Trả lời:
Nhà nước tạo môi trường pháp lí thuận lợi và đàm bảo ôn định chính trị xã hội cho sự phát triển kinh tế.
Nhà nước tạo môi trường kính tế vĩ mô ôn định cho phát triển kinh tế như xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển, ban hành các chính sách, trực tiếp đầu tư vào một số lĩnh vực để dẫn dắt nền kinh tế phát triển theo mục tiêu; xây dựng kết cấu hạ tầng sản xuất, kết cấu hạ tầng xã hội, phát triển và kinh doanh những dịch vụ công cộng như bảo đảm an ninh, quốc phòng, tài chính, tín dụng, năng lượng, giao thông, viễn thông,...: khắc phục những bất ôn trong nên kinh tế như khủng hoảng, thất nghiệp, lạm phát....

2. Thông tin 1 cho thấy Nhà nước đã làm gì trước những khó khăn của nền kinh tế do tác động của Đại dịch Covid – 19?
Trả lời:
Thông tin 1 cho thấy Nhà nước đã nhanh chóng ban hành những cơ chế, chính sách giãn nợ, miễn giảm thuế,… nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; giảm thiểu tối đa số doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản do tác động bởi dịch bệnh.

3. Thông tin 2 cho biết nhà nước đã làm gì để giải quyết vấn đề đói nghèo trong xã hội, thực hiện tăng trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ xã hội, đảm bảo định hướng xã hội?
Trả lời:
Đảng và Nhà nước luôn đạt vấn để giải quyết đói nghèo trong chiến lược phát triển kinh tế  xã hội bên vững của cả nước và từng địa phương. Nhà nước đã triển khai các chương trinh xoá đói giảm nghèo đến các vùng miễn núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều đó đã tạo chuyển biến tích cực về sản xuất, cài thiện, nâng cao đời sống vật chất, tình thần của người dân, giảm khoảng cách phát triển giữa các dân tộc và các vùng miền trong nước.
 

Luyện tập 1 trang 15: Em hãy đọc các trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1/ Em hiểu thế nào là tiêu dùng an toàn?
2/ Để thực hiện tiêu dùng an toàn, vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất, chủ thể trung gian được thể hiện như thế nào?

1/ Em hãy nêu những đóng góp của tập đoàn N đối với đời sống xã hội.
2/ Theo em, thông qua tập đoàn N, nhà nước thể hiện vai trò chủ thể kinh tế như thế nào?
Trả lời:
a.
- 1: Tiêu dùng an toàn là tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ trong cuộc sống thường ngày an toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp; cũng như được tiếp nhận nhanh và xử lý thỏa đáng những khiếu nại về chất lượng hàng hóa và dịch vụ.

- 2: Vai trò của:
+ Người tiêu dùng: Tiêu dùng thông minh, chọn lọc sản phẩm tốt để định hướng, tạo động lực cho sản xuất tiến bộ và phát triển. Có trách nhiệm với sự phát triển bền vững của xã hội do họ có khả năng lọc bỏ những hàng hóa kém chất lượng, không an toàn và giá cả không phù hợp trên thị trường.
+ Người sản xuất: Quan tâm đến chất lượng, số lượng và cách thức sản xuất hàng hóa để đạt được hiệu quả tốt nhất cho chính bản thân, người tiêu dùng và toàn xã hội. Có trách nhiệm với sức khỏe của người tiêu dùng, sản xuất và cung cấp những hàng hóa, dịch vụ không làm tổn hại đến sức khỏe, an toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp.
+ Chủ thể trung gian: Cung cấp thông tin chính xác, bảo đảm thông tin xác thực về hàng hóa, dịch vụ cho bên mua và thị hiếu tiêu dùng cho bên bán để tạo nên một nên kinh tế linh hoạt và hiệu quả hơn, nơi mà hàng hóa có chất lượng tốt, giá cả phù hợp được lưu hành trên thị trường.

b.
- 1: Cung cấp dịch vụ bưu chính viễn thông, duy trì và phát triển các dịc vụ viễn thông, cung cấp dịch vụ chuyển đổi số cho cơ quan, tổ chức, cá nhân cho cả nước, phát triển mạnh giải pháp đô thị thông minh, phát triển dịch vụ số cá nhân.

- 2: Thông qua tập đoàn N, nhà nước thể hiện vai trò chủ thể kinh tế:
+ Tạo môi trường pháp lí thuận lợi cho tập đoàn N tham gia lĩnh vực bưu chính – viễn thông, dịch vụ số và giải pháp đô thị hóa.
+ Tạo ra môi trường kinh tế vĩ mô ổn định để tập đoàn N an tâm tham gia sản xuất tạo của cải cho xã hội.
+ Đảm bảo tiến bộ và công bằng xã hội, định hướng xã hội chủ nghĩa.

Luyện tập 2 trang 15: Nhận xét việc thực hiện trách nhiệm công dân của các chủ thể kinh tế khi tham gia các hoạt động kinh tế trong những trường hợp sau:
Trường hợp a

1/ Anh V đã tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh để tạo việc làm, thu nhập cho bản thân và thể hiện trách nhiệm công dân khi tham gia hoạt động kinh tế như thế nào?
2/ Em có suy nghĩ gì từ câu chuyện lập nghiệp của anh V?

Trường hợp b

1/ Nêu nhận xét của em về cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
2/ Em đã cùng gia đình mưu hưởng ứng cuộc vận động này như thế nào?
Trả lời:
Trường hợp a.
Yêu cầu số 1:
- Anh V đã tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh để tạo việc làm, thu nhập cho bản thân bằng cách sử dụng một số tiền nhỏ sau vài năm làm thuê để làm vốn mua phông bạt, bàn ghế để làm dịch vụ cho thuê. Sau đó dưới sự tư vấn của cán bộ xã, anh vay tiền từ ngân hàng để làm vốn rồi đầu tư mở rộng từ dịch vụ cho thuê thành một chuỗi hoạt động kinh doanh sự kiện trọn gói.
- Anh V đã thể hiện trách nghiệm công dân khi tham gia hoạt động kinh tế: Tạo công ăn việc làm ổn định cho bản thân, gia đình và gần chục thanh niên trong xã. Cung cấp dịch vụ chất lượng tốt, không gây ảnh hưởng tới sức khỏe và lợi ích của khách hàng. Đồng thời anh V còn giúp đỡ, hỗ trợ tích cực những người có hoàn cảnh khó khăn.
Yêu cầu số 2:
Không gục ngã trước khó khăn, tư duy khởi nghiệp, thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm của công dân khi tham gia hoạt động kinh tế, giúp đỡ mọi người,….

Trường hợp b.
Yêu cầu số 1:
Giúp cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh, đáp ửng nhu cầu của người tiêu dùng và đóng góp cho ngân sách nhà nước.
Yêu cầu số 2:
- Đẩy mạnh tiêu dùng hàng hóa Việt Nam trong nhà (máy lạnh, lò vi sóng, hoa quả, gạo,…)
- Tuyên truyền cho những người thân, hàng xóm, đồng nghiệp, bạn học cùng tham gia cuộc vận động,…

Luyện tập 3 trang 15: Em hãy xử lí các tình huống sau:
Tình huống a. Nghe tin nông dân một số nơi đang lao đao vì hàng tấn nông sản không tiêu thụ được, T rủ H ra siêu thị mua 5kg củ cải về ăn dần nhưng bị ngăn là “nhà chỉ co hai mẹ con, cậu mua nhiều củ cải làm gì?”
Nếu là T, em sẽ nói gì với H?
Tình huống b. Chị P vui mừng báo tin cho K có công ty môi giới việc làm trên mạng Internet giới thiệu chị làm nhân viên bán hàng của siêu thị X với mức lệ phí môi giới 300.000 đồng.
Nếu là K, em sẽ nói gì với chị P?
Trả lời:
- Xử lí tình huống a. Nếu là T, em sẽ nói với H rằng tuy mình không ăn hết nhưng có thể mua để giải cứu hàng nông sản của người dân giúp người trồng có thêm thu nhập và lấy lại nguồn vốn để canh tác. Nếu không ăn hết có thể cho người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình.
- Xử lí tình huống b. Nếu là K, em sẽ chúc mừng chị P vì đã tìm thấy công việc, tuy nhiên em sẽ nhắc nhở với P về các vụ việc lừa đảo của những nơi đội lốt công ty môi giới việc làm trên mạng để lừa lệ phí từ người dân. Qua đó, nhắc nhở thêm chị P về việc tìm hiểu thật kĩ những thông tin liện quan đến công ty môi giới hay siêu thị X để phát giác những điều bất thường trong lời giới thiệu, tránh mất tiền lãng phí.
 

Vận dụng 1 trang 16: Em hãy viết bài chia sẻ việc bản thân hoặc gia đình em đã tham gia nền kinh tế với tư cách một chủ thể kinh tế và đã thể hiện vai trò của chủ thể đó như thế nào.
Trả lời:
Em có thể dựa vào các gợi ý sau để hoàn thành bài viết:
- Bản thân em và gia đình đóng vai trò là chủ thể gì đối với nền kinh tế? (Chủ thể sản xuất, chủ thể tiêu dùng?,...)
- Em và gia đình đã thực hiện vai trò chủ thể đó như thế nào?
- Nêu lên những hành động cụ thể mà em và gia đình đã thực hiện.
- Nêu cảm nghĩ của em khi thực hiện những điều đó.

Vận dụng 2 trang 16: Em hãy thiết kế một sản phẩm truyền thông (viết khẩu hiệu, vẽ tranh) thể hiện thông điệp phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.
Trả lời:
- Có thể lựa chọn các chủ đề tham gia hoạt động tiêu dùng mua bán hoặc hoạt động sản xuất thể hiện các biện pháp thân thiện với môi trường như sử dụng túi giấy hoặc găng tay nhanh phân hủy,… Có thể sử dụng sắc xanh làm sắc màu chủ yếu để thể hiện chủ đề bảo vệ môi trường.