Lớp 8 - Trang 23

1. Văn bản Trong lòng mẹ trích từ Những ngày thơ ấu — tập hồi kí viết về tuổi thơ cay đắng của Nguyên Hồng. Từ cảnh ngộ và tâm sự của chú bé Hồng - nhân vật chính — tác giả còn cho thấy bộ mặt lạnh lùng của một xã hội chỉ trọng đồng tiền, đầy những thành kiến cổ hủ, tình máu mủ ruột thịt cững thành khô héo bởi thói nhỏ nhen, độc ác.

Tình yêu thương mãnh liệt của bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh của mình được thể hiện từ hai góc độ.

Hồi kí là một thể loại văn học tái hiện câu chuyện mà bản thân người viết đã trải qua hoặc là chứng nhân trực tiếp của những sự việc đó. Trong câu chuyện đó, những sự việc để lại ấn tượng sâu đậm nhất được kể lại. Hồi kí của các nhà văn thường gắn với cuộc đời, với tiểu sử của nhà văn. Đoạn trích Trong lòng mẹ rất giàu chất trữ tình và chất trữ tình này được bộc lộ, trước hết, qua tình huống và nội dung câu chuyện được kể.

Câu nói của ông giáo thể hiện sự thức tỉnh lớn về cuộc đời: cuộc đời buồn về miếng cơm manh áo, nhưng cuộc đời vẫn còn tốt đẹp bởi vẫn còn những con người dám chết để giữ lòng tự trọng.

Cuộc sống của lão Hạc:
+ Tình cảnh đáng thương: nhà nghèo, vợ chết, chi còn đứa con trai vì không có tiền cưới vợ đã bỏ đi làm phu điền cao su biền biệt. Lão Hạc nuôi con chó để làm bạn. Sự túng quẫn khiến lão phải lựa chọn bán cậu Vàng. (HS chú ý phân tích sự giằng xé trong tư tưởng lão Hạc khi bán con chó, sự đau đớn xót xa, ân hận của lão).

Văn học hiện thực phê phán là dòng văn học với những cảnh đời trớ trêu, cay đắng, bất hạnh. Văn học về những con người bị áo cơm ghì sát đất, phải sống tha hóa, sống kiếp sống mòn, của những cảnh đời bị đẩy vào bước tường cùng không lối thoát,...

Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất qua nhân vật “tôi”. Trước hết, nhân vật “tôi” trong con mắt lão Hạc là một người có nhân cách đáng trọng, “nhiều chữ nghĩa, nhiều lí luận, người ta kiêng nể”, là người xứng đáng để lão chọn mặt gửi vàng. Nhân vật “tôi” trở thành chỗ dựa, chỗ trao gửi tâm sự cùa lão Hạc. Nhân vật “tôi” cũng luôn có thái độ tôn trọng, tìm mọi cách động viên lão, châp nhận những yêu cầu của lão.

Qua tác phẩm Lão Hạc (Nam Cao) và đoạn trích Tức nước vỡ bờ (trích Tất đèn của Ngô Tất Tố), hình ảnh người nông dân Việt Nam hiện lên với những đức tính và phẩm chất đáng quý: giàu tình yêu thương, sống vì tình vì nghĩa, sẵn sàng chia sẻ mọi buồn vui, hoạn nạn.

Cuộc đời lão Hạc bị đặt vào tình huống không lối thoát. Lão tự nguyện chấp nhận cái chết để giải thoát cuộc đời, để chấm dứt cuộc sống lay lắt và đặc biệt là để không phạm sai lầm lần thứ hai là phải tiêu vào số tiền dành dụm được cho con hay phải xà xẻo bán dần bán mòn miếng vườn đi.

Tình cảm của lão Hạc trong tác phẩm thật đáng thương. Lão tuổi cao sức yếu. Vợ lão qua đời từ lâu còn đứa con trai thì vì không đủ tiền cưới vợ mà phẫn chí bỏ đi làm công nhân đồn điền cao su, biền biệt nhiều năm không có tin tức gì.

Trở đi trở lại trong sáng tác của nhà văn Nam Cao là hình ảnh người nông dân và người trí thức. Họ là nơi để nhà văn kí thác những quan điểm về nghệ thuật và cuộc đời, nơi nhà văn bộc lộ tâm sự của mình. Người trí thức trong sáng tác của ông là những nạn nhân đáng thương của hoàn cảnh sống đầy nghiệt ngã. Những kiếp đời mòn mỏi, sống mòn, sống thừa, bị áo cơm ghì sát đất. Đau khổ hơn, họ lại là người trí thức - người luôn ý thức được những nỗi khổ đau của mình trước cuộc đời. Nhân vật ông giáo trong truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao là một con người như vậy.

“Làm quái gì một con chó mà lão có vẻ băn khoăn quá thế!...”. Đấy là lời độc thoại của ông giáo khi nghe đi nghe lại mãi cái dự định bán “cậu Vàng” của lão Hạc. Đọc truyện ngắn này, cái khiến người đọc bàng hoàng thông cảm chắc hẳn là cái chết bi thảm của lão.

1. Tìm hiểu đề

Đây là kiểu bài nghị luận về một nhân vật văn học. Để làm được dạng bài này, các em cần đọc và nhớ kĩ tác phẩm, đặc biệt là những chi tiết, tình huống liên quan đến cuộc đời, hành động, lời nói, tâm trạng... cua nhân vật. Có nhớ được những chi tiết ấy thì ta mới có thể khái quát, đánh giá về nhân vật được. Bởi tất cả những hành động, lời nói, tâm trạng... ấy đều góp phần thể hiện tính cách, phẩm chất (hoặc bản chất) của nhân vật trong tác phẩm.

Các nhân vật trong truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao đều là những con người vô cùng đáng thương. Họ là nạn nhân đau đớn của hoàn cảnh sống nghèo khổ, nghiệt ngã. Lão Hạc, ông giáo, vợ ông giáo, Binh Tư và cả người con trai lão Hạc đều ám ảnh ta bởi chính câu chuyện về cuộc đời họ.

Người ta vẫn nói “chết là hết”. Theo một nghĩa nào đó, cái chết đúng là một dấu chấm hết cho một dâu chấm hết cho những ngày sống khổ nhục của lão Hạc.

Cái chết của lão Hạc “thật là dữ dội” vì:

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI

- Lão Hạc khóc, trước tiên, vì bán “cậu Vàng” lão đã mất đi chỗ dựa của tình thân - một chút an ủi cho tuổi già cô độc. Đây là tiếng khóc than thân tủi phận. Sau nữa, lão khóc vì: “[...] tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó...”

1. Nam Cao là đại diện ưu tú cua trào lưu văn học hiện thực phê phán trước năm 1945 ở Việt Nam.

1. Tìm hiểu đề
Đề văn này tương tự như đề văn đã có trong SGK để các em có thêm tình huống luyện tập. Với đề văn này, yếu tố miêu tả và biểu cảm rất quan trọng vì người viết được chứng kiến cái chết của lão Hạc nên có thể miêu tả chi tiết, cụ thể hơn nhân vật ông giáo. Những cảm nhận, phán đoán, suy ngẫm cũng có điểm mới mẻ hơn so với tác phẩm. Qua đó, HS thể hiện được năng lực cảm thụ, óc liên tưởng, tưởng tượng.

Ngày nhỏ, ai cũng có lần làm hỏng, làm hư đồ đạc trong gia đình. Em cũng đã có một lần trót nghịch ngợm làm vỡ một lọ hoa rất đẹp của bà. Lỗi lầm ấy đã đem đến cho em nhiều bài học.

Đề bài yêu cầu kể lại một lần trót đánh vỡ một lọ hoa rất đẹp. Chú ý rằng một lọ hoa rất đẹp có thể là một lọ hoa rất quý. Việc đánh vỡ lọ hoa đồng nghĩa với việc mắc lỗi.

Vào một buổi tối mùa thu, tại một khu phố thuộc thành phố Cô-pen-ha-gen- Đan Mạch.

1. Tìm hiểu đề

Đề bài yêu cầu người viết phải nhập vai một ai đó được chứng kiến cái chết của cô bé bán diêm vào buổi sáng ngày mồng một đầu năm. Như vậy, khi kể, người viết kể theo ngôi thứ nhất, bám sát vào phần kể của tác giả. Phần tưởng tượng của người viết nằm ở việc miêu tả thái độ của mọi người, hình dáng của cô bé bán diêm, bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, phán đoán của người viết trước cái chết của một em bé đáng thương.

Trên đời này còn có một thứ trong sáng hơn pha lê, quý giá hơn những viên ngọc, đó là tình bạn ớ lứa tuổi học trò. Tôi không biết mọi người thế nào, chứ riêng bản thân tôi thì tình bạn quả là quý giá. Bởi tôi đã yêu quý một tình bạn đẹp của mình, bây giờ và mãi sau này.

Tôi là một thầy giáo nghèo sống an phận trong làng. Mọi người gọi tôi bằng cái tên thân mật: “ông giáo”. Là một người trí thức, không sung sướng gì hơn những người khác, nhưng sống giữa những người nông dân trong cái tình cảnh đói kém, mất mùa những năm 1943 như thế này tôi không khỏi đau lòng, xót xa cho số phận những người đồng bào lao khổ. Người khiến tôi phải suy nghĩ nhiều nhất là lão Hạc - một ông lão sống cô độc gần nhà tôi. Tôi không thể nào quên được hình ảnh của lão khi chiều qua lão đến nhà tôi báo tin bán con chó với vế mặt và tâm trạng đau khổ tột độ.

Đề bài yêu cầu người viết đóng vai ông giáo để kể lại chuyện lãc Hạc sang báo tin bán chó với tâm trạng và vẻ mặt đau khổ (truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao). Đoạn trích lão Hạc sang nhà ông giáo báo tin bán chó là một đoạn trích đặc sắc thể hiện tài năng bậc thầy của nhà văn Nam Cao trong việc miêu tả tâm lí nhân vật.

Một bà cụ nặng nhọc lê bước trên phố . Bà cụ đi chân đất trên tuyết. Một đôi trẻ, tay xách lỉnh kỉnh những túi to, vừa nói chuyện vừa cười đến nỗi không để ý đến bà cụ. Một người mẹ dẫn hai đứa con nhỏ tới nhà bà ngoại. Họ quá vội nên cũng không để ý. Một viên chức ôm một chồng sách đi qua. Mải suy nghĩ nên cũng không để ý.

1. Tìm hiểu đề

Trong cuộc sống, những việc làm tốt không nhiều nhưng cũng không phải là hiếm gặp. Đối với học sinh, nhất là học sinh thành phố, thì việc giúp một bà cụ qua đường không phải là một điều gì lớn lao. Có những bạn học sinh nhiều lần giúp đỡ những người già yếu, tàn tật qua đường, nhường chỗ trên xe buýt, dẫn trẻ em bị lạc đến các cơ quan có trách nhiệm... Bởi vậy, để kể lại một lần đưa cụ già qua đường lúc đường phố đông người qua lại không phải là điều khó khăn.

Hôm nay, trời cũng đã bắt đầu vào đông, gió ngoài trời cứ rít vào vách cửa, lạnh đến thấu xương, tôi nhớ lắm hình ảnh mà mẹ tôi vừa khâu áo cho em tôi vừa kể tôi nghe về những chuyện xưa.. nằm trong lòng mẹ, tôi cảm thấy thật sự ấm áp và hài lòng về cuộc sống dù nghèo nhưng đầy ắp tình yêu thương.

Có bao giờ bạn thấy hiện lên từ trong mớ bòng bong kí ức một kỉ niệm nhỏ bé làm bạn mỉm cười một mình và vô cớ cảm thấy hạnh phúc? Bạn có biết cái ý nghĩ muốn làm cho mọi người vui vẻ bắt đầu từ đâu? Tôi đã tự hỏi như thế mỗi khi nhớ lại một buổi chiều tan trường xa xôi nhưng cứ vấn vương mãi trong tâm trí.