Soạn văn 8 sách Cánh Diều, bài 4: Cái kính

- Xem lại khái niệm truyện cười ở phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Khi đọc hiểu văn bản truyện cười, các em cần chú ý:

+ Đó là truyện cười dân gian hay truyện cười hiện đại? Truyện kể lại sự việc gì? Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?,…
Trả lời:
- Đó là truyện cười hiện đại. Truyện kể lại câu chuyện của nhân vật “tôi” với những lần đi khám mắt để cắt kính. Nhân vật “tôi” muốn đeo kính để trở nên trông giống một người tri thức.

+ Đặc điểm của truyện cười được thể hiện trong văn bản ở những phương diện nào (cốt truyện, nhân vật, hành động, lời thoại, thủ pháp trào phúng, kết thúc bất ngờ,…)?
Trả lời:
- Đặc điểm của truyện cười được thể hiện trong văn bản ở những phương diện:
+ Cốt truyện: kể về những lần đi khám và cắt mắt kính của nhân vật “tôi”, và khi mắt anh có thể nhìn thấy rõ ràng cũng là lúc mắt kính bị vỡ.
+ Nhân vật: nhân vật “tôi”, các bác sĩ ở bệnh viện tư, bệnh viện nhà nước, từ Mỹ, Đức về khám.
+ Hành động thông qua mỗi lần đi khám và cắt mắt kính của nhân vật “tôi”.
+ Lời thoại: hóm hỉnh, hài hước.
+ Thủ pháp trào phúng: sau những lần đi khám mắt để cắt kính, hết bị buồn nôn, đau mắt, không thể sinh hoạt bình thường,…cho đến khi anh bị ngã, kính rơi ra thì lúc đó anh mới nhìn mọi thứ rõ ràng. Và khi về kể với vợ của mình, anh mới biết chiếc kính của mình rơi ra từ lúc đó.
+ Kết thúc bất ngờ: anh bị ngã, kính rơi vỡ khiến anh nhìn rõ mọi thứ -> kể với vợ -> phát hiện ra mắt mình nhìn sáng, rõ ràng nhất là khi không đeo kính.

- Đọc trước truyện Cái kính, tìm hiểu thông tin về nhà văn A-dít Nê-xin.
Trả lời:
- Thông tin về nhà văn A-dít Nê-xin: là một nhà văn nổi tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ.
+ Ông sinh ngày 20 tháng 12 năm 1915 và mất ngày 6 tháng 7 năm 1995. Ông sinh ra tại Heybeliada, Istanbul – là thành phố lớn nhất của Thổ Nhĩ Kì.
+ Người ta biết đến ông không chỉ là một nhà hoạt động chính trị với những phát ngôn “chấn động” về tín ngưỡng, tôn giáo, mà hơn hết chính là khối lượng lớn các sáng tác của ông.
+ Ông đạt được rất nhiều thành tựu ở các quốc nha như Thổ Nhĩ Kì, Liên Bang Xố Viết, Ý, Bulgaria. Những tác phẩm của ông còn được lan truyền rộng rãi và dịch ra hơn 30 thứ tiếng khác nhau. Nửa đời sau, ông là một trong số ít các nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ sống hoàn toàn bằng thu nhập từ các sáng tác của mình.
+ Sự nghiệp văn chương: sáng tác đa dạng các thể loại, tiêu biểu là tiểu thuyết và truyện cười.

- Hãy tìm, ghi lại một vài ý kiến về mục đích, đặc điểm, vai trò và tác dụng của truyện cười (dân gian hay hiện đại).
Trả lời:
- Một vài ý kiến về mục đích, đặc điểm, vai trò và tác dụng của truyện cười (dân gian hay hiện đại):
+ Mục đích: nhằm mục đích giải trí là chủ yếu, song nó cũng có tính chất phê phán nhẹ nhàng những thói xấu của người bình dân, những lầm lẫn, hớ hênh, những tình huống trớ trêu.
+ Đặc điểm: ngắn gọn, nặng về lí trí, có kết cấu chặt chẽ và kết thúc đột ngột, bất ngờ.
+ Vai trò: đem lại tiếng cười giải trí thư giãn, đồng thời ẩn chứa trong đó là những bài học ý nghĩa về cuộc sống.
+ Tác dụng: giải trí và giáo dục con người.

- Hãy nhớ lại và chuẩn bị kể cho bạn nghe về một hiện tượng hoặc tình huống hài hước mà em đã gặp trong cuộc sống.
Trả lời:
Thầy bói xem voi là câu chuyện dân gian Việt Nam thuộc thể loại ngụ ngôn châm biếm ở Việt Nam và trở thành câu thành ngữ tương tự. Nguồn gốc của câu chuyện này từ những câu chuyện ngụ ngôn về Con voi và những kẻ mù (Blind men and an elephant) bắt nguồn từ truyện ngụ ngôn Trung Hoa cổ đại, từ đó nó đã được truyền bá rộng rãi. Đó là câu chuyện về một nhóm người mù chưa từng gặp voi bao giờ và họ đã tìm hiểu và hình dung ra con voi bằng cách chạm vào nó. Mỗi người mù cảm nhận thấy một bộ phận khác nhau của cơ thể voi, nhưng chỉ một bộ phận riêng lẻ. Sau đó, họ mô tả con voi dựa trên kinh nghiệm hạn hẹp của họ và mô tả của họ về con voi khác nhau. Trong một số phiên bản, họ nghi ngờ rằng người kia không trung thực và họ ra tay đánh nhau.
 

Nội dung chính: xoay quanh câu chuyện về nhân vật “tôi” chỉ vì tính sĩ, muốn bản thân mình trông tri thức mà đã đi cắt kính hết lần này đến lần khác. Qua đó, truyện phê phán, châm biến những người ưa sĩ diện trong xã hội.
 

Câu 1 - Trang 91: Vì sao nhân vật “tôi” muốn đeo kính?
Trả lời:
Nhân vật “tôi” muốn đeo kính vì muốn mình ra dáng một người tri thức. Anh ta muốn ai nhìn vào cũng bảo anh ta là bác học.

Câu 2 - Trang 92: Lần đầu khám, bác sĩ nói mắt của nhân vật “tôi” bị bệnh gì và hậu quả của việc đeo kính thế nào?
Trả lời:
- Lần đầu khám, bác sĩ nói mắt của nhân vật “tôi” bị cận thị, 1,75 đi-ốp và phải đeo kính. Hậu quả là anh ta thấy mặt mảy sa sầm, buồn nôn.

Câu 3 - Trang 92: Kính mới khác kính cũ như thế nào?
Trả lời:
Kính trước là kính cận thị 1, 75 đi-ốp thì kính thứ hai là kính viễn thị 2 đi - ốp. Nhân vật "tôi" chuyển từ chóng mặt, buồn nôn sang mắt đỏ hoe như khóc.

Câu 4 - Trang: Chiếc kính thứ ba gây ra hậu quả gì?
Trả lời:
- Hậu quả: nhìn mọi vật bị sai lệch hình ảnh, lúc to lúc nhỏ, không thể sinh hoạt bình thường được.

Câu 5 - Trang 93: Chiếc kính thứ tư có hạn chế gì?
Trả lời:
- Hạn chế: nhìn mọi vật đều thành hai.

Câu 6 - Trang 94: Cuối cùng, các bác sĩ có xác định được bệnh mắt của nhân vật “tôi” không?
Trả lời:
- Cuối cùng, các bác sĩ không xác định được bệnh mắt của nhân vật “tôi”.

Câu 7 - Trang 94: Điều gì đã xảy ra với nhân vật “tôi”?
Trả lời:
Nhân vật "tôi" nhìn cái gì cũng không rõ ràng, khi xa, khi gần khi đen khi đục,... Kết quả là một lần anh ta bước hụt và ngã lăn quay xuống dưới.

Câu 8 - Trang 94: Kết thúc truyện có gì bất ngờ?
Trả lời:
- Chiếc kính bị vỡ rơi mất mắt kính.
 

Câu 1 - Trang 95: Hãy tóm tắt nội dung của truyện Cái kính. Nội dung của truyện liên quan như thế nào đến tên tập sách Những người thích đùa của Nê-xin?
Trả lời:
- Tóm tắt nội dung: Nhân vật “tôi” vì muốn đeo kính để trông giống một người tri thức nên đã đi khám mắt để cắt kính. Đầu tiên, bác sĩ bảo anh ta cận thị 1,75 đi-ốp, nhưng khi anh đeo kính cận vào thì bị buồn nôn và chóng mặt liên tục. Tiếp theo, anh đến một bác sĩ tư khác để khám thì được kết luận là bị viễn thị, anh đeo kính thì lúc nào cũng chảy nước mắt, mắt đỏ hoe. Thấy vậy, anh liền đến bệnh viện nhà nước khám thì bác sĩ bảo anh bị loạn thị, nhưng đeo kính loạn thị vào anh lại thấy cái gì cũng lùi xa ra, anh không thể sinh hoạt bình thường. Lần thứ tư anh khám ở chỗ bác sĩ mới ở Mỹ về thì đeo kính lại bị nhìn mọi thứ từ một hóa thành hai. Rồi lần thứ năm, anh tìm một bác sĩ ở Đức về thì khám anh bị viễn thị cùng cận thị nhưng đeo kính ở đây anh không phân biệt được sáng tối nữa. Lần thứ sáu khám, bác sĩ kết luận anh bị quáng gà. Anh đi hết nơi này đến nơi kia khám rồi uống thuốc, thay kính nhưng vẫn nhìn khó khăn, không hoạt động bình thường được. Trong một lần anh bị ngã, kính rơi ra, từ lúc đeo lại kính bị rơi anh nhìn gì cũng rõ ràng. Về tới nhà vợ bảo anh mới biết mắt kính bị vỡ từ lúc đó rồi.
- Truyện được trích ra từ tập sách Những người thích đùa của Nê-xin.

Câu 2 - Trang 95: Nêu hậu quả của mỗi lần nhân vật “tôi” thay kính mới.
Trả lời:
- Lần thứ nhất: bị buồn nôn và chóng mặt.
- Lần thứ hai: nước mắt chảy, đỏ hoe.
- Lần thứ ba: nhìn thấy vật gì cũng xa dần, không thể sinh hoạt bình thường được.
- Lần thứ tư: nhìn mọi thứ từ một hóa thành hai.
- Lần thứ năm: không phân biệt được sáng tối.
- Lần thứ sáu: nhìn xa thấy gần.
- Những lần tiếp theo: nhìn cái gì cũng ra màu xanh, mọi thứ lẫn lộn hết.

Câu 3 - Trang 95: Em có nhận xét gì về các bác sĩ khám mắt và nhân vật “tôi” trong truyện cười này? Điều gì là sự thật và điều gì đã được phóng đại?
Trả lời:
- Các bác sĩ khám mắt trong truyện tuy là có người đi du học về, đều là người có học thức, trình độ chuyên môn nhưng khi khám cho bệnh nhân thì đều khám không có tâm, khám qua loa, dối trá để khiến bệnh nhân vừa tốn tiền, tốn thời gian và vẫn không giúp gì được cho bệnh nhân.
- Nhân vật “tôi” là người thích sĩ diện, chỉ vì muốn bản thân mình trông thật tri thức mà đã kiên quyết đi cắt kính để rồi vừa tốn tiền của lẫn thời gian, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe của mắt mặc dù mặt anh ta vẫn bình thường.
- Sự thật: mắt nhân vật “tôi” bình thường, không có vấn đề gì cả.
- Điều được phóng đại: mỗi lần đi khám lại phát hiện ra một loại bệnh về mắt.

Câu 4 - Trang 95: Hãy phân tích một số đặc điểm của truyện cười được thể hiện ở văn bản Cái kính.
Trả lời:
Truyện mang yếu tố gây cười cho người đọc: Nhân vật "tôi" vốn chẳng bị gì, vì muốn giả tri thức mà đi khám mắt kết quả bị bác sĩ cho đeo kính sai.
Truyện xây dựng, tạo nên những yếu tố gây cười: Các ông bác sĩ dù khám không ra bệnh nhưng người sau mắng người trước và đều khám không ra bệnh. Kết quả bệnh nhân vốn chẳng bị gì.
Truyện áp dụng các phương pháp gây cười một cách linh hoạt, sử dụng nhiều yếu tố bất ngờ và phóng đại. Nhờ đó câu chuyện sẽ càng tăng thêm tính hài hước.

Câu 5 - Trang 95: Theo em, truyện Cái kính nêu lên và châm biến, phê phán điều gì? Điều đó có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay như thế nào?
Trả lời:
- Truyện nêu lên và châm biếm, phê phán những thành phần ưa sĩ diện trong xã hội. Trong truyện, nhân vật tôi vì muốn sĩ diện cho giống tri thức nên đi khám để cắt kính đeo. Các bác sĩ thì sĩ diện tỏ ra mình giỏi nên đều chê người trước nhưng rồi kết cục ai cũng khám sai cho nhân vật tôi. Điều đó vẫn có ý nghĩa đối với cuộc sống hôm nay bởi tồn tại rất nhiều người như thế.

Câu 6 - Trang 95: Từ điển tiếng Việt giải nghĩa từ bệnh tưởng là “trạng thái tinh thần lo lắng do bị ám ảnh là mình đã mắc một bệnh nào đó, kì thật không phải”. Theo em, nhân vật “tôi” trong truyện Cái kính có mắc bệnh tưởng hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Theo em, nhân vật “tôi” trong truyện Cái kính có mắc bệnh tưởng vì tình trạng mắt đang bình thường, không có vấn đề gì nhưng vẫn muốn đeo kính để khiến mình trông tri thức hơn. Sau những lần đi cắt kính và ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống hằng ngày, anh ta vẫn nghĩ mắt mình có vấn đề chứ nhất quyết không chịu bỏ kính ra.