Phân tích đoạn trích Đổi tên cho xã

Đoạn trích “Đổi tên cho xã” của Lưu Quang Vũ là một tiểu thuyết có tính chất phê phán xã hội, nói về hiện tượng “sĩ diện” cùng với sự ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với cộng đồng và xã hội. Đoạn trích đó là một ví dụ minh họa vô cùng rõ nét về những hậu quả của hiện tượng này.

Tại cuộc họp thông báo về việc đổi tên xã Hùng Tâm và thay đổi chức vụ của một vài người, chúng ta có thể thấy nhân vật chính, ông Chủ tịch xã Toàn Nha, là một người đại diện tiêu biểu cho kiểu người sống lối sống giả dối ở trong xã hội. Ông ta có mơ ước sẽ xây dựng một xã khoa học và phát triển để tỏ vẻ vang và được ghi nhận. Tuy nhiên, ông ta lại thiếu đi sự phân tích cụ thể cũng như những hiểu biết về tình hình thực tế của xã. Ông Nha muốn phát triển nền kinh tế nhưng lại muốn vứt bỏ những yếu tố cơ bản, như việc lo lắng cho cơm áo gạo tiền của người dân ở nơi đây.

Ngôn ngữ của ông Chủ tịch Toàn Nha chưa phù hợp với cuộc họp có tính chất trang nghiêm. Lời nói của ông thường quá cao siêu và khoa trương, nhưng thực tế lại vô cùng phũ phàng và không mang đến được giá trị thực tế. Ví dụ như ông có nói: “Bây giờ làm ăn mới rồi, quy mô khoa học… Đâu muốn hoạn phải mang lợn đến tận trụ sở.” Từ ngữ khoa chương và lố bịch của ông chỉ là những điều sáo rỗng và không thể hiện được sự hiểu biết thực sự. Ông Chủ tịch xã Toàn Nha là một ví dụ điển hình cho những người thích sống giả dối ở trong xã hội. Ông ta có mơ ước xây dựng được một xã khoa học để tỏ vẻ vang và được ghi nhận. Tuy nhiên, ông ta lại chỉ tìm hiểu một cách qua loa, hời hợt và thiếu đi sự phân tích cụ thể về tình hình thực tế của xã mình. Ông Nha muốn phát triển nền kinh tế nhưng lại vứt bỏ đi những yếu tố cơ bản cần phải có ở cuộc sống của người dân. Lời nói của ông thường vô cùng cao siêu và khoa trương nhưng thực tế lại quá phũ phàng và không mang đến giá trị thực tế. Ngôn ngữ của ông chưa thực sự phù hợp với cuộc họp có tính chất trang nghiêm, thường có nhiều từ ngữ không rõ ý nghĩa và khiến cho người nghe cảm thấy lố bịch.

Sự không tương xứng giữa hình thức với thực chất, suy nghĩ với hành động của ông Chủ tịch Toàn Nha đã tạo nên tình huống hết sức hài hước và trớ trêu. Cụ thể, ông Đốp là một người không được xem trọng, nhưng lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc của xã Hùng Tâm. Ông Thìn, người làm công việc phụ ở trong xã, lại được phong lên làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Điều đó làm cho việc làm của họ cũng trở nên trái ngược với hiểu biết cũng như năng lực thực tế.

Cuối cùng, đoạn trích “Đổi tên cho xã” đã phản ánh một cách hài hước và lố bịch về tác hại của hiện tượng “sĩ diện” ở trong xã hội, thông qua việc tạo nên sự không tương xứng giữa hình thức với thực chất, suy nghĩ với hành động của nhân vật. Tác phẩm này cũng muốn nhấn mạnh về sự tương phản giữa cái xấu với cái tốt, giữa áo tưởng với thực tế, và tạo ra được những tình huống trớ trêu cùng với việc gây tiếng cười trào phúng.
 

Lưu Quang Vũ là một nhà soạn kịch nổi tiếng. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông có thể kể đến Bệnh sĩ rất thú vị. Đặc biệt phải kể đến cảnh mở đầu - Đổi tên cho xã.

Nội dung của đoạn trích Đổi tên cho xã đã tái hiện lại lễ đổi tên xã Cà Hạ thành Hùng Tâm. Xã Cà Hạ vốn là một làng quê nghèo, người dân sống hiền lành, chân chất nhưng ông Toàn Nha - chủ tịch xã lại là người háo danh, sĩ diện. Thay vì chăm lo, đổi mới để cuộc sống của người dân được no đủ, ông Toàn Nha chỉ quan tâm đến việc đặt ra những cái tên sang trọng. Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã đã phân công lại nhiệm vụ cho từng người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, chưa ai hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao là gì, mọi người bàn tán rất nhiều.

Rõ ràng ở đây có sự mâu thuẫn giữa hình thức bên ngoài và nội dung bên trong, giữa nhận thức và hành động của các nhân vật đã làm bật lên tiếng cười hài hước. Những tưởng việc đổi tên xã là vinh dự, là sẽ đem đến lợi ích cho cuộc sống của người dân. Nhưng tất cả đều chỉ là sự ảo tưởng, kéo theo vô vàn những thay đổi trớ trêu, chẳng hạn như ông Độp, một người không được xem trọng, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc xã Hùng Tâm. Ông Thình, người làm công việc phụ trong xã, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Điều này làm cho việc làm của họ trở nên trái ngược với hiểu biết và năng lực thực tế.

Có thể thấy rằng, văn bản “Đổi tên cho xã” đã nêu lên và phê phán hiện tượng háo danh, thích khoe khoang, sĩ diện. Truyện đã gửi gắm bài học giá trị trong cuộc sống.
 

Đoạn trích Đổi tên cho xã được trích từ vở kịch Bệnh sĩ của tác giả Lưu Quang Vũ đã tái hiện lại lễ đổi tên của xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm, từ đó phê phán bệnh sĩ diện, đồng thời cũng muốn nhắc nhở mỗi người sống phải biết khiêm nhường và không khoa trương hình thức.

Nhân vật ông Toàn Nha ở trong đoạn trích là một hình tượng đại diện cho căn bệnh sĩ diện. Ông là chủ tịch của xã, là người nắm quyền lực cao nhất trong xã. Tuy nhiên, ông lại là người có tính cách rất háo danh và thích “sĩ diện”. Ông luôn muốn xã của mình có một cái tên “cao sang” và “đẹp đẽ” hơn để “lên mặt” với những xã khác. Vì vậy, ông đã quyết định đổi tên từ xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm.

Cuộc họp đổi tên xã đã được tổ chức vô cùng long trọng. Ông Toàn Nha là người chủ trì của cuộc họp. Ông đã trình bày lý do vì sao cần đổi tên xã và đề xuất cái tên là xã Hùng Tâm. Những ý kiến khác ở trong cuộc họp đều ủng hộ với ý kiến của ông Toàn Nha. Cuối cùng, cuộc họp đã đi tới quyết định đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm.

Hình ảnh của nhân vật Toàn Nha ở trong đoạn trích đã được xây dựng vô cùng thành công. Toàn Nha là một nhân vật đại diện cho hiện tượng “sĩ diện” ở trong xã hội. Ông ta rất ham danh và thích thể hiện, luôn muốn mình được tất cả mọi người quan tâm và chú ý. Toàn Nha là một người thiếu thực tế và không biết nhìn nhận đúng đắn về tình hình thực tế của xã mình. Ông ta cho rằng việc đổi tên xã có thể giúp cho xã mình trở nên giàu có và văn minh hơn. Toàn Nha là một người thiếu ý chí và thiếu nghị lực. Ông ta chỉ biết dựa dẫm vào “quân sư” Văn Sửu mà không chịu suy nghĩ, tìm tòi hay sáng tạo.

Hình ảnh nhân vật Văn Sửu cũng đã được khắc họa rất sinh động. Văn Sửu là một người giỏi nịnh hót và luôn đồng tình với tất cả những ý kiến của Toàn Nha. Ông ta là người góp phần giúp cho thói sĩ diện của Toàn Nha ngày càng nghiêm trọng hơn.

Thông qua đoạn trích, tác giả Lưu Quang Vũ đã phê phán về bệnh sĩ diện một cách vô cùng sâu sắc. Bệnh sĩ diện là một căn bệnh hết sức nguy hiểm, nó có thể dẫn tới những hậu quả rất tai hại. Bệnh sĩ diện khiến cho con người ta trở nên tự ti và mặc cảm, luôn muốn phô trương vẻ hình thức, coi trọng vẻ bề ngoài hơn là thực chất. Bệnh sĩ diện còn khiến cho con người ta trở nên xa rời với thực tế, không quan tâm tới những vấn đề thực chất ở trong cuộc sống.

Trong thực tế, bệnh sĩ diện vẫn còn tồn tại trong rất nhiều người. Có những người thích được khoe khoang và khoác lác về những thứ mà mình không có. Có những người lại thích thể hiện, thích làm ra cái vẻ sang chảnh và quý phái. Những người mắc bệnh sĩ diện thường sẽ bị mọi người xa lánh và coi thường.

Đoạn trích đã phê phán và lên án mạnh mẽ thói “sĩ diện” ở trong xã hội, gây ra rất nhiều tác hại tiêu cực cho xã hội đồng thời cũng nhắc nhở mỗi người chúng ta cần phải sống khiêm nhường và không khoa trương hình thức, sống thật với chính bản thân mình, không chạy theo những giá trị ảo. Chúng ta cần phải quan tâm tới những giá trị thực chất trong cuộc sống như lao động, học tập và cống hiến cho xã hội. Mỗi người chúng ta cần phải tự ý thức được căn bệnh sĩ diện và phải có biện pháp phòng tránh chúng. Chúng ta cần phải sống khiêm nhường, giản dị và không chạy theo những giá trị ảo.