Soạn văn 10 sách Cánh diều, bài 8: Đừng gây tổn thương

- Đừng gây tổn thương là văn bản trích từ tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay của Ca-ren Ca-xây (Karen Casey).
- Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm, lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trả lời:
- Tìm hiểu thêm về tác giả Ca-ren Ca-xây (Karen Casey) và tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay:
+ Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là tác giả Mỹ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.
+ Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay.
+ Tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay đã truyền đạt đến người đọc một điều nhận định về cuộc sống này chưa hẳn là điều mới mẻ nhưng có lẽ bạn đôi lúc đã quên mất điều đó mà thôi. Ở tác phẩm này tác giả đã nêu lên cho bản thân độc giả 2 sự lựa chọn mà bản thân chúng ta cần lựa chọn. Lựa chọn thứ nhất là rơi vào thất vọng, tê liệt mặc cho sự sợ hãi lấn lướt bạn hay mặt khác bạn chọn cho mình một trái tim rộng mở hàn gắn bản thân với người khác bằng cách thay đổi thói quen trong mối quan hệ. Chúng ta không thể nào thay đổi một ai đó cũng chẳng thể thay đổi hoàn cảnh sống nhưng chúng ta có thể thay đổi chính bản thân mình, thay đổi từ cách ứng xử, suy nghĩ trước khi hành động, học được một trái tim yêu thương thay vì phản ứng bằng thái độ tổn thương một ai đó.
 

* Nội dung chính: Văn bản “Đừng gây tổn thương” là văn bản nghị luận bàn về vấn đề đừng gây tổn thương cho người khác dưới bất cứ hình thức nào.
 

Câu 1 - Trang 101: Chú ý cách nên vấn đề của tác giả
Trả lời:
- Tác giả nêu vấn đề bằng cách đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương “ ư ? rồi phân tích, dẫn dắt người đọc vào vấn đề cần bàn luận.

Câu 2 - Trang 101: Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?
Trả lời:
 Ngay mở đầu phần 2, tác giả đã đặt ra hàng loạt câu hỏi như: “Trong lúc bạn phát ngôn và cả sau đó, bạn có ý thức được lời phê bình của mình đã ảnh hưởng đến người khác như thế nào không?”; “Bạn có nhanh chóng đáp trả bằng một nhận xét đầy ác ý sau khi bị người khác chỉ trích không?”
→ Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề không nên gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Câu 3 - Trang 102: Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác. 
Trả lời:
- Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 - Trang 102: Nhận biết các lí lẽ và dẫn chứng của người viết.
Trả lời:
- Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.
+ Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc, bạn cần rèn luyện và đừng nói với người khác điều mà bạn không muốn nghe.
+ Bằng chứng: Câu chuyện người phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế với kẻ bán báo vô văn hóa, chứ không chọn cách “ăn miếng trả miếng”.

Câu 5 - Trang 102: Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?
Trả lời:
Theo tác giả, trong quá trình giao tiếp, chúng ta luôn có các phương án lựa chọn khác nhau như chú ý lắng nghe, giả vờ lắng nghe một cách tế nhị hay phớt lờ người khác ra mặt. Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta thì được coi là sự thô lỗ.

Câu 6 - Trang 103: Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?
Trả lời:
- Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?
+ Vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác
+ Nhưng sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an

Câu 7 - Trang 103: Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?
Trả lời:
Nội dung "cam kết" ở phần này là cách chúng ta cư xử trong cuộc sống, "sống sao cho xứng đáng", "không làm tổn thương người khác".

Câu 8 - Trang 104: Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?
Trả lời:
- Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả:
+ Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần
+ Chúng ta sẽ không phải đoán già đoán non liệu hành động của mình gây ra tác động hay hậu quả thế nào với người khác
+ Mỗi ngày có một dòng chảy mới hứa hẹn đem đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.
 

Câu 1 - Trang 104: Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?
Trả lời:
- Em hiểu rằng nhan đề này sẽ bàn luận về vấn đề chúng ta đừng nên gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 - Trang 104: Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản
Trả lời:
Phần mở đầu là phần nêu khát quát, giới thiệu vấn đề cần bàn luận tới "Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương". Phần thứ hai là phần nối tiếp, phần này mở đầu cho việc chỉ ra quan điểm làm sáng tỏ cho vấn đề được nêu ở phần mở đầu. Phần này bày tò về việc đừng gây tổn thương với lí lẽ: Không gây tổn thương bằng lời nói.

Câu 3 - Trang 104: Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”
Trả lời:
- Làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”:
+ Trong lúc bạn phát ngôn, bạn không chắc đã ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác
+ Bạn có thể đã đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng nhận xét đầy ác ý
→ Gây tổn thương cho người khác bằng lời nói
+ Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép, đôi môi trễ xuống…
→ Gây tổn thương cho người khác bằng cử chỉ, thái độ

Câu 4 - Trang 104: Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”
Trả lời:
Tác hại của việc làm tổn thương người khác: 
Lời nói, nét mặt, ngôn ngữ cơ thể của chúng ta, nếu ta bất cẩn chúng sẽ dễ biến thành thái độ khinh thường hoặc vô tâm.
Hạ thấp người khác trở thành một thói quen.
Gây cho chúng ta cảm giác sợ hãi, sợ rằng người khác đang qua mặt mình về tiền tài, sự nghiệp, thậm chí cả tình cảm và tinh thần. Nỗi sợ hãi thúc đẩy chúng ta hành động theo chiều hướng gây tổn thương cho mọi người, và cả bản thân ta.
Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: "Không làm tổn thương người khác.": Sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần, không cần đoán xem những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào, "mỗi ngày mới có một dòng chảy mới, dòng chảy hứa hẹn đem đến cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta".

Câu 5 - Trang 104: Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản “Đừng gây tổn thương” có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?
Trả lời:
- Một số những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương là:
+ Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe
+ Nói đơn giản hơn là bạn chẳng được lợi gì khi đối xử với người khác không tử tế
+ Chúng ta không cần đáp trả bằng thái độ tương tự khi ai đó đối xử tệ với mình
+ Chọn cách ứng xử cùng với yêu thương không quá khó so với chọn cách đáp trả tàn nhẫn
+ “Chúng ta chỉ được giao phó một nhiệm vụ duy nhất, đó là yêu thương lẫn nhau. Nếu không thể làm được như vậy thì ít nhất hãy cố gắng kiềm chế để không xúc phạm nhau”
+ Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa to lớn với cuộc sống ngày nay. Đây chính là những thông điệp mà mọi người cần chú ý: Đừng bao giờ gây tổn thương tới người khác dưới bất kì hình thức nào. Chúng ta hãy sống yêu thương lẫn nhau vì con người đã quá mệt mỏi trong guồng quay công việc bộn bề của xã hội hiện đại rồi. Nếu chúng ta sống không gây tổn thương tới người khác thì không chỉ họ mà cả tâm hồn và thể chất chúng ta cũng được nhẹ nhõm, thanh thản.