Có nên dạy trẻ biết đọc sớm?

Trong khi nhiều phụ huynh sử dụng những đĩa DVD và các phương tiện khác với nỗ lực dạy con biết đọc sớm, một nghiên cứu mới đây khẳng định, những công cụ này không thực sự giúp ích gì cho kỹ năng đọc của trẻ.

"Chúng tôi không nói rằng tất cả trẻ nhỏ không thể học đọc, nhưng kết quả nghiên cứu chỉ ra rõ ràng, trẻ không thể học đọc chữ từ các sản phẩm truyền thông như đĩa DVD, thẻ từ...", Susan Neuman, giáo sư nghiên cứu về văn hóa, giáo dục và phát triển con người ở Trường Steinhardt thuộc ĐH New York (Mỹ) cho hay.

Bà nói thêm, ít tác động tới trẻ như vậy nhưng các sản phẩm trên lại có ảnh hưởng không thể phủ nhận lên chính cha mẹ chúng. Trả lời phỏng vấn, nhiều phụ huynh tin con họ đã học đọc được và các chương trình trên đã giúp trẻ phát triển được vốn từ vựng.

Đồng tình với ý kiến cho rằng trẻ ẵm ngửa không thể học đọc, Frank Manis, một chuyên gia về tâm lý và giáo dục tại ĐH nam California (Mỹ) cho rằng, nhìn chung, trẻ sơ sinh không thể hiểu những bài văn hay câu chuyện kể cho tới khi 3-4 tuổi, và chúng không tiếp nhận được kỹ năng dịch chữ viết sang lời nói cho đến khi 4-5 tuổi. "Điều này có nghĩa là nhìn chung trẻ không thể tự đọc sách và hiểu đầy đủ nội dung một cuốn sách đơn giản ít nhất cho đến khi 5-6 tuổi", Manis nói.

Tuy nhiên, các công ty truyền thông đã tạo ra một loạt sản phẩm và quảng cáo rằng chúng sẽ giúp trẻ học đọc từ lúc 3 tháng tuổi. Các nhà sản xuất chương trình cho rằng trẻ sơ sinh có thể tiếp nhận kỹ năng đọc, thông qua đó nhờ "phương pháp tiếp cận đa giác quan và tương tác dễ tiếp thu, biểu cảm, mở ra cơ hội cho việc học ngôn ngữ sau này".

Trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Tâm lý giáo dục Journal of Educational Psychology, các nhà khoa học đã chọn ngẫu nhiên 61 trong tổng số 117 trẻ sơ sinh để tiếp cận với chương trình được gọi là Bé yêu có thể đọc (Your baby can read), bao gồm các đĩa DVD, thẻ flashcard và sách từ, trong 7 tháng. Những đứa trẻ này đều ở độ tuổi 9 đến 18 tháng. 56 trẻ còn lại không được tiếp cận với bất cứ thứ gì đặc biệt.

Qua quá trình theo dõi, các nhà nghiên cứu nhận thấy không có sự khác biệt rõ ràng nào giữa hai nhóm trẻ. "Kết quả chỉ ra rằng trẻ sơ sinh không thể học đọc bằng cách sử dụng cách phương tiện trên, mặc dù một số phụ huynh vô cùng tin tưởng vào hiệu quả của chương trình", bà Susan Neuman cho biết.

Mặt khác, theo bà, các chương trình trên cũng không có bất cứ ảnh hưởng tiêu cực nào đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, trong khi một số nghiên cứu trước đó khẳng định, tiếp xúc với DVD và video có thể phần nào khiến vốn từ của trẻ nghèo nàn hơn (do trẻ ngồi nhiều trước màn hình thay vì tương tác với mọi người).

Tiến sĩ Manis cho rằng kết quả của nghiên cứu này rất có ý nghĩa. Nó khẳng định điều dường như nhà nghiên cứu về kỹ năng đọc nào cũng biết, rằng nhìn chung trẻ sơ sinh không thể học đọc từ các chương trình học bằng video, và việc cố gắng dạy trẻ biết đọc sớm ít có lợi ích về lâu dài.

Vì vậy, theo các tác giả, điều cha mẹ nên làm để khuyến khích sự tìm tòi ở trẻ là trò chuyện, hát và đọc với con. Ngoài ra, các trò chơi cũng hữu ích, như trò chơi với các câu đố hay sắp xếp hình dạng khác nhau, các câu chuyện kể sống động, lôi cuốn trẻ. Thậm chí, theo nhà tâm lý giáo dục Neuman, học từ những ứng dụng trên máy tính cũng tốt, nếu thực hiện điều độ, vừa phải.