Sự thật sách có được một giá trị to lớn và kì diệu đến thế không?
Trong cuộc sống xã hội, nếu như không có sách báo cho mọi người giải trí sau những giờ phút căng thẳng làm việc, không có một nguồn thông tin nào để biết được mọi diễn tiến ở trong và ngoài nước, không có một kiến thức mới lạ nào… thử hỏi cuộc sống, xã hội đó sẽ ra sao? Do vậy, chính nhờ có sách báo mà đời sống con người thoải mái hơn. Sách bao giờ cũng mang đến cho chúng ta nhiều điều mới mẻ trong cuộc sống. Sách có nhiều loại, nhiều đề tài khác nhau. Do đó, nó giúp cho ta có nhiều kiến thức ở nhiều lĩnh vực khác nhau.
Đến với sách, chúng ta không chỉ biết được cả những việc đã xảy ra từ thời xa xưa, những vấn đề liên quan ở trên cung trăng hoặc ở dưới đáy đại dương. Xem truyện cổ tích, ta biết được cuộc sống, ước mơ của cha ông ta thuở trước. Sách lịch sử giúp ta hình dung những trận ác chiến với quân thù, những thời vàng son rực rỡ qua các triều đại… Sách còn giới thiệu với ta những kinh nghiệm, những thành tựu về khoa học, kiến thức về nông nghiệp, công nghiệp và cả về chính trị nữa. Ngoài ra, sách còn là hướng dẫn viên đưa ta đến những danh lam thắng cảnh, những kì quan trên thế giới.
Tất cả những điều trên là “chân trời mới” như lời nhận định của nhà văn. Sách còn dạy cho ta biết được bao điều hay lẽ phải trong cuộc đời, giúp ta sống ngày một hoàn thiện hơn nữa về nhân phẩm, đạo đức con người. Cho nên, ta có thể nói rằng sách là người bạn thân vô cùng hữu ích, mang lại niềm tin yêu, sự vui đến cho ta. Sách không những giúp ta mở mang kiến thức, mở rộng tầm nhìn mà còn mang lại nguồn hạnh phúc, sự thanh thản cho tâm hồn. Sách vừa là người bạn vừa là người thầy luôn có mặt trong cuộc sống của ta. Do đó, lời nhận định trên của M. Go-rơ-ki là một quan niệm đúng đắn.
Nhưng không phải bất cứ loại sách nào cũng là người bạn tốt cho con người. Bao giờ cũng vậy, bên cạnh cái tốt luôn có mặt xấu. Cho nên, chúng ta cần phân biệt được loại sách chứa đựng nội dung tốt và loại sách có nội dung xấu. Đọc sách tốt, ta có được những hiểu biết đúng đắn về cuộc sống, từ đó tình cảm yêu ghét sẽ đặt đúng chỗ rạch ròi. Sách tốt góp phần giáo dục ta biết sống nhân ái, biết khát vọng để vươn tới cái đẹp, cái hoàn thiện, giúp ta có những ước mơ, lí tưởng tốt đẹp. Rõ ràng “mọi quyển sách tốt đều là bạn hiền”.
Bên cạnh đó, các loại sách xấu cũng đã ảnh hưởng không ít đến con người. Sách xấu là những thứ văn hóa đồi trụy, đen tối. Chúng xuyên tạc cuộc sống và con người, đẩy ta vào u mê, ngu muội. Những loại sách ấy không dạy cho ta biết sống yêu thương, lành mạnh mà lại bôi nhọ xã hội, làm đen tối tâm hồn trong sáng của thanh thiếu niên, khiến ta phát sinh ra những ý nghĩ xấu xa. Loại sách ấy lại kích động, gây nên những thị hiếu thấp kém, những lối sống đồi trụy. Xã hội sẽ ra sao nếu thanh thiếu niên đều say sưa đọc sách xấu, làm những việc xấu xa hại đến bản thân, gia đình và xã hội đất nước? Do vậy, sách xấu không thể lan tràn trong xã hội, không thể để trí óc con người bị nhồi nhét bởi những kiến thức không ra gì lại còn có hại nữa. Muốn thế chúng ta phải xa lánh những loại sách ấy, phải biết chọn sách phù hợp với lứa tuổi của mình.
Chúng ta đọc sách là để giải trí một cách trong sáng, lành mạnh, coi đó là một thú vui tinh thần. Bên cạnh đó, ta nên coi sách là một cách tự học, tự bồi dưỡng - vì vậy, phải biết đọc sách đúng lúc, đúng chỗ. Không phải lúc nào cũng đọc như con mọt sách hay đọc sách để rồi không còn thực tế như chàng Đôn-ki-hô-tê nhà quí tộc tài ba xứ Mantra. Chúng ta phải biết sắp xếp thời gian hợp lí, đọc sách đúng cách để biến kiến thức của sách thành kiến thức của riêng mình. Sách là người bạn tốt cho ai biết nâng niu, trân trọng và biết học hỏi, tìm tòi. Chúng ta sẽ không tiến bộ nếu lười đọc sách, lại càng có hại hơn nếu đọc sách mà không hiểu hoặc đọc bừa bài… Xét cho cùng, câu nói của nhà văn M. Go-rơ-ki “Sách mở rộng ra trước mắt tôi những chân trời mới” hàm chứa một ý nghĩa phong phú và cũng là một lời khuyên vô cùng quý giá.