Bình giảng bài thơ “Tràng giang" của Huy Cận.

Tràng Giang là 1 bài thơ tình và tình gặp cảnh, một bài thơ về tâm hồn. Nhìn dòng sông lớn gợi những lớp sóng tôi cảm thấy nỗi buồn của mình như đang trải ra như những lớp sóng.
 
Thuyền và nước vốn là 2 khái niệm gần gũi nhưng rồi không phải bao giờ cũng gắn bó. Thuyền lại gợi lên 1 cái gì nổi lênh như kiếp người trong cuộc đời cũ. Nhất là ở đây con thuyền lênh đênh thả mái xuôi dòng và như có 1 nỗi buồn chia li, xa cách đang đón đợi. Tôi chọn lọc trong nhiều khả năng biểu hiện hình ảnh "củi một cành khô" không phải là một thân gỗ xuôi dòng ,một đám bèo trôi nổi mà là một cành củi khô bập bềnh trôi dạt trên sông.
 
Khung cảnh của buổi chiều trên sông nước ,làng xóm đôi bờ vắng lặng trong câu thơ đầu của khổ thơ ,tôi có học được chứ "đìu hiu" của Chinh phụ ngâm.
 
Cảnh vật vắng lặng .Đâu đây vẳng lại đôi tiếng lao xao của buổi chợ chiều .Thật không gì vui bằng lúc chợ chiều đông vui và buồn bằng khi chợ chiều tan tác, không xó tiếng người thì cảnh vật hoang vắng và xa lạ .Đôi chút âm thanh cuộc sống con người không làm bớt đi sự vắng lặng nhưng vẫn tạo được ít nhiều màu vẻ của cuộc sống. Thiên nhiên tạo vật trong buổi chiều trên sông nước cũng lạ lùng .Từng vạt nắng từ trên cao rọi xuống tạo nên những khoản sâu thăm thẳm trên bầu trời .Tôi dùng chữ "sâu" chứ không phải là chữ cao .Nếu là cao chót vót thì quá bình thường .Không gian được mở ra 2 chiều ,chiều cao và bề rộng tạo nên một không gian vũ trụ rộng lớn và cũng là những nỗi buồn như vô tận .Câu thơ đề từ của bài :"Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài " cúng được láy lại trong ý thơ "Sông dài trời rộng bến cô liêu ".Trong không gian buồn ,xa vắng đó ai cũng muốn tìm đến những dấu vết gần gũi của sự sóng ,của cuộc đời.
 
Những dấu hiệu gần gũi nhất trong cuộc sống đều không có .Không một chiếc cầu nhỏ ,không một chuyến đò ngang để cuộc sống đi về trong thân tình gần gũi .Cả 4 câu thơ đều buồn ,mỗi câu mang một nỗi buồn riêng .Cảnh vật đổi thay nhưng cùng một dáng vẻ ,tất cả đều trôi nổi ,mông lung ,vô định .Không có những dấu vết của con người. Thiên nhiên tạo vật buồn nhưng đôi lúc bộc lộ vẻ đẹp kì vĩ lạ lùng.
 
Mây trắng hết lớp này đến lớp khác như những bông trắng nở ra trên nền trời cao. Ánh chiều khi vụt tắt rạng lên vẻ đẹp .Cánh chim bay liệng tuy gợi chút ấm cùng cảnh vật nhỏ bé ,mông lung quá .Và nỗi buồn đến đây càng thêm da diết trong thương nhớ .Nó không chỉ đóng khung trong cảnh sông nước ở trước mặt mà mở ra đến những chân trời của miền quê xa. Hai chữ "dợn dợn" của tôi thường bị đọc sai in thành dờn dợn như thế chẳng có ý nghĩa gì .Trong bài thơ Tràng giang có nhiều điệp ngữ như điệp điệp ,song song,... .Mỗi từ điệp như thế đều có ý nghĩa riêng về nội dung cũng như nghệ thuật .Bài thơ kết thúc bằng nỗi nhớ quê hương da diết .Tôi nói khác ý thơ của Thôi Hiệu :
 
Quê hương khuất bóng hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai
 
Vì lúc đó tôi buồn hơn Thôi Hiệu nhà Đường.
 
Tôi thường nói vui rằng cảnh trên sông nước có khói sóng cũng da diết nhớ quê hương .Bài Tràng giang đã kết hợp được thơ ca truyền thống, những nét cổ điển của thơ Đường ,với những nét rất hiện đại .Những hình ảnh "con thuyền xuôi mái", "củi một cành khô", "bèo dạt về đâu hàng nối hàng" mang tính chân thực của đời thường ,không ước lệ .Và cũng có những hình ảnh mang vẻ đẹp tượng trưng. Tình yêu quê hương trong bài thơ tràng giang gợi lên và mở ra một tình yêu lớn lao hơn nỗi buồn mỗi miền quê ,mỗi cảnh vật. Tình yêu đó mang nỗi buồn sông núi, nỗi buồn về đất nước.