Dưới chế độ xã hội phong kiến cũ, khi mà văn học còn chịu ảnh hưởng nhiều của tư tưởng tôn giáo, giai cấp thì Nguyễn Du chính là người phá bỏ rào chắn ấy. Công xuất phát từ giai cấp phong kiến, nhưng ông có tư tưởng thấm nhuần chủ nghĩa nhân đạo. Cảm nhận sâu sắc cuộc sống cùng khổ của những người chung quanh mình, ông đã đưa tất cả vào thơ của mình, vẽ lại hiện thực đen tối với đầy rẫy những bất công bằng chính dòng máu trái tim. Đồng cảm với bậc tiền bối về thi ca, trong bài Kính gửi cụ Nguyễn Du, Tố Hữu đã viết:

Tiếng thơ ai động đất trời...