Soạn Ngữ văn 9, bài 2: Tự đánh giá: Lục Vân Tiên gặp nạn - Sách Cánh diều

Đọc văn bản “Lục Vân Tiên gặp nạn” (trang 50, 51, 52 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Ghi vào vở chữ cái đứng trước phương án trả lời đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 5):
Câu 1 trang 52: Sự việc nào trong văn bản Lục Vân Tiên gặp nạn giống với truyện dân gian?
A. Hiệp sĩ cứu người gặp nạn và được trả ơn.
B. Người nhân đức bị hại nhưng được cứu giúp.
C. Ông tiên, ông bụt hiện lên cứu người gặp nạn.
D. Người nghèo khổ, hiền lành được đền bù xứng đáng.
Trả lời:
Chọn đáp án: A.

Câu 2 trang 52: Phương án nào nêu đúng đặc điểm truyện thơ Nôm thể hiện qua đoạn trích trên?
A. Không có chi tiết, sự việc và cốt truyện.
B. Nhân vật không chia thành hai tuyến đối lập.
C. Sử dụng thể thơ lục bát và chữ Nôm.
D. Sử dụng thể thơ lục bát và chữ Hán.
Trả lời:
Chọn đáp án: C.

Câu 3 trang 52: Nhận định nào dưới đây phù hợp với cuộc sống của ông Ngư được miêu tả trong đoạn trích trên?
A. Cuộc sống ngoài cõi thực, đầy thơ mộng.
B. Cuộc sống nghèo khổ, nhiều gian khó.
C. Cuộc sống trong sạch, ngoài vòng danh lợi.
D. Cuộc sống phóng khoáng nhưng buồn sầu.
Trả lời:
Chọn đáp án: C.

Câu 4 trang 53: Đặc điểm nổi bật về ngôn ngữ trong đoạn trích trên là gì?
A. Sử dụng nhiều từ ngữ địa phương tạo cho đoạn thơ sắc thái Nam Bộ đậm đà..
B. Sử dụng hiệu quả nhiều điển cố, điển tích giúp cho ý nghĩa đoạn thơ trở nên sâu sắc.
C. Dùng nhiều từ Hán Việt giúp cho đoạn thơ mang vẻ đẹp thành kính, trang trọng.
D. Dùng nhiều từ láy mới mẻ, sinh động cho thấy sự tìm tòi sáng tạo của tác giả.
Trả lời:
Chọn đáp án: A.

Câu 5 trang 53: Nhận định nào dưới đây nêu không đúng về nghệ thuật kể chuyện trong đoạn trích?
A. Sử dụng ngôn ngữ bình dị, dân dã.
B. Sắp xếp các tình tiết hợp lí, hấp dẫn.
C. Tạo diễn biến sự việc nhanh, gọn.
D. Chú ý khắc hoạ nội tâm nhân vật.
Trả lời:
Chọn đáp án: D.

Câu 6 trang 53: Tìm hiểu và nêu bối cảnh của câu chuyện trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn.
Trả lời:
Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” là phần thứ hai của truyện Lục Vân Tiên. Truyện kể về Vân Tiên và Tiểu đồng bị Trịnh Hâm hãm hại do lòng đố kị và ghen ghét tài năng của Vân Tiên.

Câu 7 trang 53: Trịnh Hâm trong đoạn trích là người như thế nào?
Trả lời:
Trịnh Hâm tiêu biểu cho cái ác cực điểm thấm sâu vào bản chất
- Một kẻ có tâm địa hèn hạ, xấu xa.
- Bất nhân, bất nghĩa, thủ đoạn sâu hiểm, toan tính sắp đặt kế hoạch hãm hại Lục Vân Tiên một cách chặt chẽ về thời gian, hành động (xô Vân Tiên xuống giữa dòng vào đêm khuya để không ai cứu kịp, giả tiếng kêu trời để đánh lừa mọi người trên thuyền).
- Tàn nhẫn, ích kỉ nhỏ nhen, cố hại Vân Tiên chỉ vì ghen ghét tài năng dù không thù oán.
- Không những hãm hại Vân Tiên mà còn “la làng” để “lấy lời phôi pha” từ mọi người.

Câu 8 trang 53: Nhận xét về hành động và nhân cách của vợ chồng ông Ngư trong đoạn trích.
Trả lời:
Ông Ngư tiêu biểu cho cái thiện, nhân đức, nhân cách cao đẹp
- Trọng nghĩa khinh tài, cứu người không hề lưỡng lự, không sợ tai vạ, không cần trả ơn. Nghe Vân Tiên kể về hoàn cảnh của mình, ông đã cưu mang. Dù gia đình rất nghèo, nhưng ông vẫn sẵn lòng đùm bọc kẻ tật nguyền không chốn nương thân.
- Quan niệm sống, phong cách sống của Ngư ông thật thanh cao, đạm bạc, trong sạch, thoát vòng danh lợi, gắn bó chan hoà với thiên nhiên. Ông sống ung dung, tự do, tự tại, kiếm sống bằng chính sức lao động của mình.
Vợ chồng Ông Ngư là hình ảnh tiêu biểu của người dân lao động có đạo đức cao đẹp và trong sáng.

Câu 9 trang 53: Qua đoạn trích, có thể thấy được thái độ, tình cảm của Nguyễn Đình Chiểu đối với người dân lao động như thế nào?
Trả lời:
Tác giả gửi gắm khát vọng, niềm tin vào cái thiện của người dân lao động. Lên án cái xấu, cái ác đang lấp sau những mũ cao, áo dài của bọn người có địa vị cao sang.

Câu 10 trang 53: Hãy chọn và phân tích một hoặc hai câu thơ mà em thích nhất trong đoạn trích
Trả lời:
Sau khi đã cứu sống Vân Tiên, biết tình cảm của chàng, ông Ngư đã đề nghị Vân Tiên ở lại, sẵn sàng cưu mang chàng, dù cuộc sống của gia đình ông cũng chỉ “hẩm hút” rau cháo qua ngày. Ông cũng chẳng hề tính toán đến cái ơn cứu mạng và Vân Tiên không biết lấy gì báo đáp.

Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn.

Trong tác phẩm Lục Vân Tiên, không phải chỉ một lần Nguyễn Đình Chiểu nói đến tấm lòng hào hiệp, trọng điều nhân nghĩa, không vụ lợi cá nhân này. Khi Lục Vân Tiên đánh tan lũ cướp, cứu thoát Kiều Nguyệt Nga, đã khẳng khái tuyên bố:

Làm ơn há nghĩa trông người trả ơn

Và ông Tiều, sau khi cứu Vân Tiên ra khỏi hang Thương Tòng cũng đáp lời tạ ơn của chàng:

Làm ơn mà lại trông người sao hay?

Thấy việc nghĩa thì làm, không tính toán thiệt hơn, không chờ đợi báo đáp, đó cũng là một nét đẹp nhân cách của ông Ngư, một người lao động bình thường.

Cuộc sống của ngư ông là một cuộc đời lao động bình thường của dân chài lưới trên sông nước, được cảm nhận bằng con mắt và trái tim của nhà thơ nên có phần thi vị hóa. Đó là một cuộc sống trong sạch, ngoài vòng danh lợi ô trọc; một cuộc sống tự do giữa thiên nhiên cao rộng, hòa nhập với thiên nhiên, bầu bạn với thiên nhiên, một cuộc sống lạc quan, ung dung, thanh thản, bởi con người tự mình làm chủ, có thể ứng phó với mọi tình thế tìm thấy niềm vui trong công việc lao động tự do của mình.