Soạn văn 8 sách Cánh Diều, bài 3: Tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

1.1. Khi nghe người khác thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên, để nắm được nội dung thông tin, cần biết tóm tắt ý chính của người nói. Tóm tắt ý chính của nội dung bài nói cũng giống như tóm tắt ý chính của một văn bản viết; về độ dài có thể khác nhau, nhưng yêu cầu bắt buộc là nêu được các ý chính của bài trình bày. Kĩ năng tóm tắt văn bản có tác dụng rất lớn trong việc giúp các em nắm bắt nội dung chính của bài nói; rèn luyện kĩ năng tìm ý, lập dàn ý khi thực hành nói hoặc viết kiểu bài này.

1.2. Muốn tóm tắt được ý chính của bài trình bày, các em cần lưu ý:
- Chú ý nghe kĩ nội dung thuyết minh giải thích mà người nói đã trình bảy. Tuỳ theo yêu cầu tóm tắt để lựa chọn và ghi lại các ý chính theo hệ thống: ý lớn, ý nhỏ, các ví dụ minh hoạ tiêu biểu,...
- Trình bày bản tóm tắt ý chính theo từng mức độ.
 

Bài tập: Nghe bạn thuyết minh giải thích hiện tượng núi lửa, ghi lại các ý chính của bài thuyết trình đó.a) Chuẩn bị
- Xem lại nội dung thuyết minh giải thích hiện tượng núi lửa đã làm trong phần Viết.
- Chú ý các hướng dẫn trong mục 1. Định hướng để nắm được cách tóm tắt ý chính khi nghe.

b) Nói và nghe
- Người nói trình bày vấn đề theo dàn ý đã chuẩn bị.
- Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục c (trang 35). Ở bài này, chú ý rèn luyện kĩ năng nghe nhiều hơn.

* Bài tóm tắt tham khảo
- Núi lửa là ngọn núi có miệng ở đỉnh, các chất khoáng được nóng chảy với nhiệt độ và áp suất cao bị phun ra ngoài.
- Một ngọn núi lửa hoàn chỉnh sẽ có cấu tạo gồm 7 bộ phận.
- Phân loại núi lửa:
+ Dựa theo hình dáng: núi lửa hình chóp và núi lửa hình khiên
+ Dựa theo dạng thức hoạt động: núi lửa thức, núi lửa ngủ và núi lửa chết.
- Hoạt động của núi lửa: Đá nóng chảy liên tục được đẩy lên phía trên, những ngọn núi liên tục tăng về độ cao. Khi áp lực của các dòng chảy mắc ma phun trào lên trên qua miệng núi thì gây ra hiện tượng núi lửa phun trào.
- Tác hại của hiện tượng: mỏ khoáng sản phong phú, năng lượng địa nhiệt, đất đai tơi xốp, màu mỡ.
- Lợi ích của hiện tượng: làm biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học của vùng bị ảnh hưởng, tăng tính nhạy cảm của những thiên tai nguy hiểm.