Giải SGK Khoa học 7 sách Kết nối tri thức, bài 28: Trao đổi khí ở sinh vật

 

​Câu hỏi mở đầu trang 118: Hình bên thể hiện sự trao đổi khí ở người. Trao đổi khí là gì? Quá trình trao đổi khí diễn ra như thế nào ở cơ thể động vật và thực vật?
Trả lời: 
- Trao đổi khí là quá trình trao đổi sinh vật lấy O₂ hoặc CO₂, đồng thời thải ra môi trường khí với môi trường O₂ hoặc CO₂ diễn ra theo cơ chế khuếch tán.
- Ở cơ thể động vật trao đổi khí được thực hiện qua quá trình hô hấp.
- Ở thực vật, trao đổi khí được thực hiện ở cả quá trình quang hợp và hô hấp.

Câu hỏi 1 trang 118: Đọc thông tin trên rồi hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng 28.1
Bảng 28.1

Trao đổi khí	Khí lấy vào	Khí thải ra
Ở thực vật
Quang hợp

Trả lời: 

Trao đổi khí	Khí lấy vào	Khí thải ra
Ở thực vật	CO2	O2
	O2	CO2
Quang hợp	O2	CO2

Câu hỏi 2 trang 118: Trao đổi khí có liên quan gì với hô hấp tế bào?
Trả lời: 
Mối quan hệ giữa trao đổi khí và hô hấp tế bào:
- Quá trình trao đổi khí lấy khí oxygen từ môi trường ngoài vào trong cơ thể để cung cấp các tế bào thực hiện quá trình hô hấp tế bào.
- Đồng thời, khí carbon dioxide được tạo ra từ quá trình hô hấp tế bào sẽ được tế bào thải ra khỏi tế bào rồi nhờ quá trình trao đổi khí để thải ra ngoài môi trường.
→ Như vậy, quá trình trao đổi khí sẽ cung cấp nguyên liệu và đào thải sản phẩm khí thải cho quá trình hô hấp tế bào còn quá trình hô hấp tế bào chính là động lực thúc đẩy quá trình trao đổi khí diễn ra.
 

II. Trao đổi khí ở thực vật

Câu hỏi 1 trang 119: Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật như thế nào?
Trả lời: 
Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật:
- Khi tế bào hình hạt đậu trương nước, thành mỏng của tế bào hình hạt đậu căng ra làm cho thành dày cong theo → Khí khổng mở rộng giúp thực hiện quá trình trao đổi khí.
- Khi tế bào hình hạt đậu mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → Khí khổng đóng lại nhưng không đóng hoàn để đảm bảo cho sự trao đổi khí vẫn có thể diễn ra.

Câu hỏi 2 trang 119: Quan sát Hình 28.1, cho biết sự khác nhau giữa quá trình trao đổi khí qua khí khổng trong hô hấp và quang hợp.

Trả lời: 
Trong quá trình quang hợp, khí khổng mở cho CO₂ từ môi trường khuếch tán vào lá và O2 từ lá khuếch tán vào môi trường
Trong quá trình hô hấp, khí O₂ khuếch tán vào lá và CO₂ ra môi trường qua khí khổng

Câu hỏi 3 trang 119: Quá trình trao đổi khí chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cây bị thiếu nước ảnh hưởng như thế nào đến quá trình trao đổi khí?
Trả lời: 
- Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí ở thực vật:
+ Nhiệt độ: Khi nhiệt độ tăng, thoát hơi nước tăng, nên sự trao đổi khí trong quá trình quang hợp tăng và ngược lại.
+ Cường độ ánh sáng: Khi cường độ ánh sáng tăng, cường độ quang hợp tăng nên quá trình trao đổi khí cùng tăng.
+ Nồng độ khí CO₂: Khi nồng độ khí CO₂, quá trình quang hợp cũng tăng dẫn đến sự trao đổi khí tăng.
+ Nồng độ các chất khoáng trong đất: Các chất khoáng cũng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp nên cũng làm thay đổi tốc độ và tần suất trao đổi khí ở lá.
+ Hàm lượng nước trong đất: Khi lượng nước trong đất giảm, trao đổi khí ở cây cũng giảm do quang hợp giảm.
- Cây bị thiếu nước sẽ làm khí khổng không thể thực hiện được chức năng của nó, do đó khi cây bị thiếu nước, quá trình trao đổi khí ở thực vật sẽ bị ức chế.
 

III. Trao đổi khí ở động vật

Hoạt động 1 trang 121: Thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi và yêu cầu sau:
Quan sát Hình 28.2, cho biết tên cơ quan trao đổi khí ở giun đất, cá, châu chấu và mèo.

Trả lời: 
Khí O2 được cơ thể động vật hấp thu qua các cơ quan trao đổi khí như da, hệ thống ống khí, mang, phổi rồi đưa đến các tế bào khác trong cơ thể; đồng thời khí CO₂ từ các tế bào đó vận chuyển đến các cơ quan trao đổi khí để thải ra môi trường.

Hoạt động 2 trang 121: Quan sát Hình 28.3, mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật.
Trả lời: 
Mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật: Khí O₂ từ môi trường vào cơ thể qua cơ quan trao đổi khí (da, hệ thống ống khí, mang, phổi) cung cấp cho các tế bào. Các tế bào thải ra khí CO₂, CO₂ theo cơ quan trao đổi khí ra ngoài môi trường.

Hoạt động 3 trang 121: Quan sát Hình 28.4, mô tả đường đi của khí O2 và CO2 qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người.
Trả lời: 
Khi hít vào, không khí ở môi trường ngoài đi qua khoang mũi, khí quản, phế quản để vào phổi và đến tận các phế nang trong phổi. Ở các phế nang, oxygen khuếch tán vào máu và được vận chuyển đến để cung cấp cho các tế bào trong cơ thể đồng thời carbon dioxide từ các tế bào sẽ khuếch tán vào mạch máu đếm các phế nang và được đưa ra ngoài qua việc thở ra.

Hoạt động 4 trang 121: Điều gì sẽ xảy ra nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn? Nêu những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người.
Trả lời: 
- Nếu đường dẫn khí bị nghẽn thì sẽ không có O₂ để cung cấp cho sự hô hấp của các tế bào, đồng thời CO₂ cũng không được đào thải ra ngoài môi trường → Tế bào không có O₂ để sử dụng cho các hoạt động sống và CO₂ bị tích lũy gây độc cho tế bào → Tế bào sẽ chết, gây nguy hiểm cho tính mạng của con người.
- Những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người:
+ Giữ gìn môi trường sống trong sạch bằng cách trồng cây xanh, vệ sinh nhà cửa,…
+ Bảo vệ các cơ quan của đường hô hấp: vệ sinh mũi, họng thường xuyên,…
+ Tập thể dục đều đặn và đúng cách, tập hít thở sâu để có một hệ hô hấp khỏe mạnh.