Giải bài tập Công dân 6 - Sách Cánh Diều, bài 5: Tự lập

Những việc nào em có thể tự làm ở nhà, ở trường thể hiện tính tự lập?
Trả lời:
- Ở nhà: vệ sinh cá nhân, quét nhà, gấp quần áo, nhặt rau, tưới cây…
- Ở trường: học bài, chăm sóc bồn hoa, vứt rác, quét lớp, lau bảng…
 

Quan sát và trả lời câu hỏi:

a. Những biểu hiện trên thể hiện tính cách gì?
b. Bản thân em đã tự làm được những việc nào trong những việc trên.?
c. Em hiểu thế nào là tự lập?
Trả lời:
a. Những biểu hiện trên thể hiện tính cách tự lập:
1. Học bài và làm bài tập
2. Đi học
3. Tưới cây
4. Gấp chăn màn

b. Bản thân em đã tự làm được tất cả những việc trên, ngoài ra em còn tự làm được những việc khác như: Trông em, nấu cơm cho bố mẹ, dắt chó đi dạo, tự giác học tập,…

c. Tự lập là tự làm lấy công việc bằng khả năng, sức lực của mình.
 

a. Quan sát hình ảnh dưới đây và cho biết biểu hiện của tính tự lập.


b. Liệt kê những biểu hiện của tính tự lập và trái với tự lập theo mẫu.

TT	Lĩnh vực	Biểu hiện của tự lập	Biểu hiện trái với tự lập
1	Trong sinh hoạt hằng ngày
2	Trong học tập
3	Trong lao động

Trả lời:
a. Biểu hiện của tự lập
Tự tin, tự làm lấy việc của mình.
Bản lĩnh, tự mình tìm cách vượt qua khó khăn.
Có ý chí nỗ hực phấn đấu, kiên trì, bền bỉ thực hiện kế hoạch đã đề ra.

b. Biểu hiện của tính tự lập. Biểu hiện trái với tự lập

TT	Lĩnh vực	Biểu hiện của tự lập	Biểu hiện trái với tự lập
1	Trong sinh hoạt hằng ngày	- Tự tin, tự làm lấy việc của mình. - Biết tự làm những việc vệ sinh cá nhân, ngủ dậy đúng giờ, quét nhà, rửa bát phụ bố mẹ…	- Ý lại, dựa dẫm vào người khác. - Để mẹ gọi dậy đi học - Để mẹ mang quần áo vào cho mặc. - Không gập chăn màn sau khi ngủ dậy…
2	Trong học tập	- Có ý chí nỗ lực phấn đấu, kiên trì, bền bỉ thực hiện kế hoạch đã đề ra. - Tự giác học bài, làm bài tập. - Chăm sóc bồn hoa, vườn rau ở trường sau giờ học…	- Trông chờ vào may rủi. - Chép bài tập của bạn. - Thầy cô nhắc nhở mới đi vứt rác. - Giờ thể dục không mang giàu, phải đi mượn giày của bạn…
3	Trong lao động	- Bản lĩnh, tự mình tìm cách vượt qua khó khăn. - Luôn cố gắng khắc phục khó khăn để tự giải quyết các vấn đề trong khả năng của mình. - Tự giác tham gia trồng cây ở trường vào đầu năm học. - Thấy đường làng, ngõ xóm bị bẩn, mang chổi ra quét…	- Sống biệt lập, chỉ biết đến mình, không cần quan hệ, không nhờ ai giúp đỡ việc gì. - Vứt rác bừa bãi. - Trốn lao động ở trường

3. Ý nghĩa tự lập

a. Đọc thông tin và trả lời câu hỏi:
Long là học sinh giỏi môn Toán và các mớn khác như Văn, Hoá, Sinh, Tiếng Anh. Năm lớp 12, Long đã đoạt giải nhất mởn Toán trong kì thi học sinh giới cấp tỉnh. Từ năm lớp 10, Long đã chủ động xin ba mẹ cho đ làm thêm ở một quản cả phê. Vì xót cơn, mẹ Lơng ngắn cản, sợ cơn đi làm gặp những tình huồng không hay. Sau khi đã thuyết phục mẹ đông ý, Long thấy mình có thời gian rảnh rỗi nên đi làm thêm đẻ trải nghiệm. Nhờ đó, Long có một khoản tiên nho nhỏ mua sách vở và những món đô mình yêu thích mà không phải xin tiên ba mẹ. Theo Long, tỉnh thân tự lập trong mỗi người rất quan trọng. Nó không chỉ giúp bạn trẻ tự chủ, bản lĩnh trong cuộc sống, mà còn là cách để giảm bớt gánh nặng cho ba mẹ.
a) Em có suy nghĩ gì qua thông tin trên?
b) Vì sao anh Long có thể mua sách vở và những món đồ mình yêu thích mà không cần phải xin tiến ba mẹ?
c) Có ý kiến cho rằng, người tự lập là người không cần sự giúp đỡ từ người khác. Em có đồng tình với quan điểm trên không? Vì sao?
Trả lời:
a) Sau khi đọc thông tin trên em có suy nghĩ như sau: 
Em đồng tình với vệc làm của Long, việc bạn đi làm thêm tại quán cà phê có thêm trải nghiệm dày dạn hơn trong cuộc sống, có một khoản tiền nho nhỏ mua sách vở và những món đồ mình yêu thích mà không phải xin tiền ba mẹ. Nó không chỉ giúp bạn trẻ tự chủ, bản lĩnh trong cuộc sống, mà còn là cách để giảm bớt gánh nặng cho ba mẹ.
b) Anh Long có thể mua sách vở và những món đồ mình yêu thích mà không cần phải xin tiền ba mẹ vì nhờ việc đi làm thêm mà anh Long có thêm một khoản tiền mà không cần phải xin bố mẹ.
c) Em không đồng ý với quan điểm người tự lập là người không cần sự giúp đỡ từ người khác đó, vì tự lập đôi khi cũng cần những người khác giúp đỡ và góp ý để mình có hướng đi đúng đắn hơn. Không phải tự lập là hoàn toàn không cần sự giúp đỡ từ bố mẹ, thầy cô, có những việc rất cần sự giúp đỡ, định hướng và khi bản thân làm sai có người sửa đổi thì mới có thể thành công được.

b. Thảo luận cùng các bạn về ý nghĩa của tự lập
- Đối với kết quả học tập và làm việc của bản thân
- Đối với mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
Trả lời:
- Đối với kết quả học tập và làm việc của bản thân: Tự lập trong học tập và làm việc giúp chúng ta có kết quả tốt hơn, chủ động trong mọi công việc và được thầy cô, bạn bè yêu quý.
- Đối với mỗi cá nhân, gia đình và xã hội: tự lập là một đức tính tốt giúp chúng ta làm chủ được suy nghĩ và tự chịu trách nhiệm trước những việc mình làm; Tự lập giúp chúng ta tự tin, bản lĩnh, giải quyết các công việc và nhận được sự kính trọng của mọi người. 
 

III. Luyện tập

Câu 1. Em đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến dưới đây? Vì sao?
A. Tính tự lập không tự nhiên mà có.
B. Chỉ có con nhà nghèo mới cần sóng tự lập.
C. Học cách sóng tự lập đề trưởng thành.
D. Nên tự lập càng sớm càng tốt.
E. Tự lập sẽ dễ trở thành người ích kỉ, độc đoán.
Trả lời:
- Em đồng tình với ý kiến: 
A. Tính tự lập không tự nhiên mà có.
=> Vì đức tính tự lập của con người phải qua quá trình rèn luyện, học tập mới thành không phải tự nhiên mà có sẵn.
C. Học cách sống tự lập đề trưởng thành.
=> Khi chúng ta biết tự lập thì sẽ đến với thành công hơn.
D. Nên tự lập càng sớm càng tốt.
=> Ngay từ nhỏ chúng ta cần nên học cách tự lập, từ những việc nhỏ đến những việc lớn trong xã hội. 

- Em không đồng tình với ý kiến: 
B. Chỉ có con nhà nghèo mới cần sống tự lập. 
=> Tất cả con người chúng ta nên học cách tự lập ngay từ khi còn nhỏ, ngay cả khi gia đình có điều kiện kinh tế hay khó khăn, nếu có điều kiện kinh tế mà ỷ lại, dựa dẫm vào người khác thì sớm muộn gì cũng đi đến thất bại.
E. Tự lập sẽ dễ trở thành người ích kỉ, độc đoán.
=> Tự lập tạo cho con người tính chủ động, tự tin vào bản thân mình và tạo giá trị cho bản thân; tự lập mà trở nên ích kỉ và độc đoán thì đó không phải tự lập.

Câu 2. Em hãy kể lại những việc làm của bản thân không thể hiện tính tự lập trong cuộc sống và nêu cách khắc phục.
Trả lời:
Mải làm bài tập mà lười biếng làm việc nhà: Lập thời khóa biểu ghi rõ thời gian học và thời gian phụ giúp bố mẹ
Không tự dậy sớm: Đặt đồng hồ báo thức
Đùn đẩy trách nhiệm, trốn tránh công việc lao động ở lớp: Tự giác tham gia lao động, nhờ bạn bè nhắc nhở

Câu 3. Trong giờ kiểm tra Toán, gặp bài khó, Nam loay hoay mãi vẫn chưa giải được. Thấy sắp hết giờ mà bạn vẫn chưa làm xong bài, Dũng ngồi bên cạnh đưa bài đã giải sẵn cho Nam chép.
a) Em có nhận xét gì về việc làm của Nam và Dũng?
b) Nếu là Nam, em sẽ làm gì? Vì sao?
c) Nếu là Dũng, em sẽ làm gì? Vì sao?
Trả lời:
a. Theo em việc làm của Nam và Dũng là sai khi Dũng khiến cho bạn Nam không tự lập trong lúc làm bài.
b. Nếu là Nam, em sẽ từ chối chép bài của Dũng và tự giác nghĩ cách làm. Hoặc có thể hỏi bạn cách giải. Như thế sẽ khiến cho em nhớ bài lâu hơn, rèn luyện tính tự lập.
c. Nếu là Dũng, em sẽ không cho bạn chép bài mà chỉ bạn cách làm. Vì như thế mới khiến bạn có thể tự lập.

Câu 4. Hãy kể lại những hoạt động, việc làm thể hiện tính tự lập của các bạn trong lớp, trong trường mà em đã quan sát hoặc tham gia. Em học tập được điều gi khi quan sát và tham gia các hoạt động đó?
Trả lời:
- Việc làm thể hiện tính tự lập của các bạn trong lớp, trong trường
- Các bạn tự giác học bài cũ và làm bài tập rất đầy đủ
- Những hôm trực nhật, bạn làm trực nhật rất sớm và sạch sẽ 
- Các bạn trong lớp em đi học rất sớm
- Tự giác tập thể dục thể thao, rèn luyện cơ thể.
 

IV. Vận dụng

Câu 1. Hãy lập kể hoạch rèn luyện tính tự lập của bản thân theo bảng hương dẫn dưới đây và chia sẻ cùng các bạn trong nhóm:
1. Khi ở nhà?
2. Khi ở trường?
3. Khi đi du lịch, đã ngoại?
Trả lời:

TT	Thời điểm	Biểu hiện tự lập của em
1	Khi ở nhà
2	Khi ở trường
3	Khi đi du lịch, dã ngoại

Trả lời:

TT	Thời điểm	Biểu hiện tự lập của em
1	Khi ở nhà	- Tự giác học bài, không cần ai nhắc nhở. - Tự giác giúp cha mẹ những việc nhà vừa sức: quét nhà, rửa cốc chén, nhặt rau, nấu ăn, chăm em, tưới cây, chăm sóc vật nuôi… - Chơi thể thao, đọc sách báo, nghe nhạc… khi có thời gian rảnh.
2	Khi ở trường	- Tự giác học bài, không cần ai nhắc nhở; chăm chú nghe thầy cô giáo giảng bài; tích cực phát biểu ý kiến xây dựng bài; tìm tòi phương pháp học tập hiệu quả; nhờ bạn bè, thầy cô giảng giải khi gặp bài khó mà chưa tự làm được… - Tự giác lao động, bảo vệ môi trường… - Tích cực tham gia sinh hoạt Đoàn, Đội; tham gia các hoạt động do nhà trường tổ chức như: Ngày hội đọc sách, Ngày hội tiếng Anh, Hội khỏe Phù Đổng, kỉ niệm các ngày lễ lớn (8-3, 20-10, 20-11, 22-12…)
3	Khi đi du lịch, dã ngoại	- Lên danh sách các đồ dùng cần mang theo. - Tìm hiểu về địa điểm đi du lịch, dã ngoại: địa hình, khí hậu, đặc sản… - Lên kế hoạch tổ chức trò chơi, hoạt động trải nghiệm…

Câu 2. Em tham gia một trại hè trong 4 ngày, sống xa gia đình. Hãy viết nhật kí, liệt kê những công việc chuẩn bị của em trước chuyến đi, những việc em làm trong thời gian ở trại hè, thể hiện tính tự lập của em khi xa bố mẹ.
Trả lời:
- Những công việc chuẩn bị của em trước chuyến đi:
+ Tìm hiểu về trại hè: địa điểm, khí hậu, lịch trình, những điều được làm, những điều không được làm…
+ Chuẩn bị đồ dùng mang theo: quần áo, đồ vệ sinh cá nhân, một số loại thuốc cơ bản, kim chỉ, sách, đèn pin…
+ Chuẩn bị một số món quà tặng các bạn.