Tự lập là tự làm lấy, tự giải quyết công việc, tự lo liệu, tạo dựng cho cuộc sống của mình; không trông chờ, dựa dẫm, phụ thuộc vào người khác.
Để rèn luyện đức tính tự lập, ông cha ta thường dạy “Nước lã mà vã nên hồ, tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan”. Đức tính tự lập rất cần và rất đáng quý từ thủa còn nhỏ chúng ta đã được ông bà, cha mẹ dạy cho biết tự lập qua các trò chơi, cũng như qua lời răn day làm bất cứ việc gì cũng phải làm đến nơi đến chốn, đừng bao giờ ỷ lại hoặc trông chờ người khác làm giúp minh.
Khi cắp sách tới trường thì được thầy cô và bạn cùng lớp dạy ta tự tin trước đám đông, không rụt rè nhút nhát. Dạy cách tự mình làm những việc trong khả năng có thể, đừng bao giờ ngại khó, ngại khổ để rồi bỏ cuộc nửa chừng. Khi rèn luyện được tính tự lâp trong học tập ta sẽ có thái độ chủ động, tích cực, có động cơ và mục đích học tập rõ ràng, đúng đắn. Từ đó, nó sẽ giúp cho ta tìm được phương pháp học tập tốt. Kiến thức tiếp thu được vững chắc. Bản lĩnh được nâng cao. Tự lập là yếu tố rất quan trọng giúp ta có được tương lai thành đạt. Đây là một đức tính vô cùng quan trọng mà chúng ta cần có, vì không phải lúc nào cha mẹ, bạn bè và thầy cô cũng ở bên cạnh ta để giúp đỡ. Nếu không có tính tự lập, khi ra đời ta sẽ dễ bị vấp ngã, thất bại và dễ có những hành động nông nỗi, thiếu kiềm chế.
Người có tính tự lập sẽ dễ đạt được thành công, được mọi người yêu mến, kính trọng. Có biết bao người đã sống tự lập và đạt tới thành công ngoài mong đợi, chẳng hạn như Đức Giêsu đã sống tự lập trong gia đình Thánh Gia suốt 30 năm và trong 3 năm rao giảng ngài sống tự lập hoàn toàn, hoặc là như Hồ Chí Minh đã sống tự lập trong những năm tìm đường cứu nước Bác ra đi với hai bàn tay trắng để rồi đem lại tự do độc lập cho cả dân tộc.
Ngược lại với đức tính tự lập là Nhút nhát, lo sợ, Ngại khó, dựa dẫm, ỷ lại, phụ thuộc vào người khác. Hiện nay, có một số thành phần không nhỏ trong xã hội có biểu hiện ỷ lại, dựa dẫm vào bạn bè, cha mẹ. để kiếm chức khiếm quền chiếm “ghế”. Chính vì những thành phần này làm bộ mặt xã hội việt nam ta xấu đi và gây ra nhiều hậu quả đáng tiếc.
Cũng thế nhiều người hiểu sai về tự lập đã tách mình ra khỏi hội đoàn, tổ chức…tự lập không phải tự tách mình ra khỏi cộng đồng. Có những việc chúng ta phải biết đoàn kết và dựa vào nhau để tạo nên sức mạnh tổng hợp. “một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.
Tự lập là một phẩm chất để khẳng định nhân cách, bản lĩnh và khả năng của một con người. Chỉ biết dựa dẫm vào người khác sẽ trở thành một gánh nặng cho người than, xã hội và cuộc sống sẽ trở nên vô nghĩa.
Vì vậy cần phải rèn luyện khả năng tự lập một cách bền bỉ, đều đặn. Để có thể tự lập, bản thân mỗi người phải có sự nỗ lực, cố gắng và ý chí mạnh mẽ để vươn lên, vượt qua thử thách, khó khăn, để trau dồi, rèn luyện năng lực, phẩm chất.
Nếu mọi người đều biết sống tự lập kết hợp với tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau thì xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn và cuộc sống mỗi người sẽ được hạnh phúc.