Soạn văn lớp 8 sách Cánh Diều, bài 8: Tự đánh giá - Trang 76

Đọc văn bản “Tức nước vỡ bờ” (Trích Tắt đèn – Ngô Tất Tố) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Câu 1 - Trang 79: Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?
A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố
B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ
C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu
D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng
Trả lời:
- Đáp án đúng là B.

Câu 2 - Trang 79: Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?
A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.
B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?
C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
D. U nó không được thế!
Trả lời:
- Đáp án đúng là D.

Câu 3 - Trang 80: Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?
A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...
B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.
D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
Trả lời:
- Đáp án đúng là C.

Câu 4 - Trang 80: Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?
A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin
B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ
C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ
D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt
Trả lời:
- Đáp án đúng là D.

Câu 5 - Trang 80: Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?
A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời
B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần
C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân
D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công
Trả lời:
- Đáp án đúng là B.

Câu 6 - Trang 80: Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?
Trả lời:
Hoàn cảnh gia đình chị Dậu:
- Nghèo “nhất nhì trong hạng cùng đinh”
- Anh Dậu lại bị ốm kéo dài mấy tháng, nhà không có tiền nộp sưu, phải bán cả con gái đầu lòng và ổ chó để chạy nộp suất sưu cho chồng.
- Phải nộp sưu thuế nặng nề và nộp luôn cho cả phần người em trai anh Dậu đã mất.
=> Hoàn cảnh khó khăn, bần hàn đến tận cùng vì bị giai cấp thống trị áp bức bóc lột.

Câu 7 - Trang 80: Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?
Trả lời:
- Cai lệ là những gã tay sai mạt hạng nhưng núp dưới bóng quan phủ.
- Hắn hung dữ, sẵn sàng gây tội ác mà không hề chùn tay, cũng không hề bị ngăn chặn vì hắn đại diện cho nhà nước nhân danh phép nước để hành động.

Câu 8 - Trang 80: Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?
Trả lời:
 Chị Dậu vùng lên chống trả
+ Khi bị cai lệ đánh, anh Dậu tuy ốm yếu nhưng chúng vẫn bắt lôi đi -> Tình yêu thương đối với chồng, với gia đình với quê hương trong chị Dậu dâng lên cùng với nỗi căm thù giặc sâu sắc đã dẫn đến hành động của chị.
+ Thay đổi trong cách xưng hô: ông – cháu, ông – tôi và cuối cùng: mày – bà
+ Chị Dậu đánh ngã tên cai lệ và người nhà Lí trưởng bằng sức mạnh của lòng căm thù -> Tức nước thì vỡ bờ, có áp bức thì có đấu tranh.

Câu 9 - Trang 80: Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?
Trả lời:
- Diễn biến tâm lí của chị Dậu thay đổi qua cách xưng hô: từ cháu - ông, nhà tôi - ông, bà - mày.
= > Những từ ngữ miêu tả làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bất lực thảm hại của tên cai lệ khi bị chị "ra đòn" bất ngờ.

Câu 10 - Trang 80: Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.
Đoạn văn tham khảo 1:
Chị Dậu là điển hình cho sự chân thật, khỏe khoắn với những phẩm chất tốt đẹp của một người phụ nữ phong kiến xưa. Khi anh Dậu bị bọn tay chân cai lý đánh, chị không ngại hạ mình van xin, nài nỉ. Để cứu chồng chị phải bán con, bán chó, làm được như vậy chị Dậu đau đơn như đứt từng khúc ruột. Chị sẵn sàng vùng dậy đánh nhau với người nhà lý trưởng để đỡ đòn cho chồng. Người đàn bà mà Ngô Tất Tố gọi là “chị chàng nhà quê" ấy đã không ngần ngại làm tất cả để bảo vệ cài gia đình khốn khổ của chị. Với cá tính mạnh mẽ, lúc cứng lúc mềm. Ở chị đã hội tụ đần đủ bản chất của người phụ nữ đôn hậu, đảm đang và thủy chung. Bên cạnh sự “cạn tàu ráo máng" của bọn quan lại và tay sai thì vẫn còn có những trái tim nhân hậu, biết đùm bọc chở che cho nhau. Hình ảnh bà lão, người đàn bà luôn đứng ra giúp đỡ gia đình chị Dậu, chị đã nói: “đó là ân nhân số một trong cuộc đời mình". Ở đây tác giả cũng muốn nói với người đọc trong cái khổ đau ta vẫn tìm thấy hạnh phúc dù cho nó có ít ỏi đi chăng nữa. Tình người quan tâm đến nhau trong cuộc sống lam lũ khó khăn là điều quý giá nhất.

Đoạn văn tham khảo 2:
Tình yêu chồng, thương con cộng với tinh thần phản kháng âm ỉ bấy lâu đã thổi bùng lên ngọn lửa căm thù trong lòng chị Dậu – người đàn bà hiền lương, chất phác. Nỗi sợ cố hữu của kẻ bị áp bức phút chốc tiêu tan, chỉ còn lại nhân cách cứng cỏi của một con người chân chính: Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được. Tuy vậy, hành động phản kháng của chị Dậu hoàn toàn mang tính manh động, tự phát. Đó mới chỉ là cái thế tức nước vỡ bờ của một cá nhân mà chưa phải là cái thế của một giai cấp, một dân tộc vùng lên phá tan xiềng xích áp bức bất công. Có áp bức, có đấu tranh, áp bức càng nhiều thì đấu tranh càng quyết liệt và hành động của chị Dậu đã chứng minh cho chân lí ấy. Đoạn trích Tức nước vỡ bờ là một trong những đoạn hay của tác phẩm Tắt đèn. Nhà văn Ngô Tất Tố đã dành cho nhân vật chính là chị Dậu tình cảm yêu thương, thông cảm và trân trọng. Những tình tiết sinh động và đầy kịch tính trong đoạn trích đã góp phần hoàn thiện tính cách người phụ nữ nông dân đẹp người, đẹp nết.