Giải Lịch sử 8 sách Kết nối tri thức, bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở đàng ngoài thế kỉ XVIII

Mở đầu trang 30: Vào thế kỉ XVIII, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài đã diễn ra, tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa do Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công Chất,... lãnh đạo. Theo em, các cuộc khởi nghĩa đó đã có tác động như thế nào đến tình hình Đại Việt?
Trả lời:
- Tác động của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài:
+ Buộc chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như: khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,....
+ Đẩy chính quyền Lê - Trịnh lún sâu vào cuộc khủng hoảng sâu sắc, toàn diện; chuẩn bị "mảnh đất" thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ ra Đàng Ngoài vào cuối thế kỉ XVIII.
 

Câu hỏi trang 31: Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy nêu một số nét chính về bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào nông dân Đàng Ngoài.

Trả lời:
Bối cảnh lịch sử:
Chính trị rối loạn: Vua, quan ăn chơi, không quan tâm đến triều chính.
Kinh tế: không được nhà nước quan tâm nên dần dần kiệt quệ.
Xã hội: bất ổn, đời sống nhân dân ngày càng khó khăn, cực khổ.
=> Mâu thuẫn giai cấp ngày càng trở nên gay gắt đến mức không thể điều hòa được nhân dân nổi dậy đấu tranh, khởi nghĩa.
 

Câu hỏi trang 33: Khai thác lược đồ hình 7.1 và thông tin trong mục, hãy cho biết thời gian bùng nổ, diễn biến chính của một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.


Trả lời:
- Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):
+ Năm 1741, Nguyễn Hữu Cầu lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa.
+ Địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân là ở vùng Đồ Sơn, Văn Đồn... sau đó, mở rộng ra vùng: Kinh Bắc, Thăng Long, Sơn Nam, Thanh Hoá, Nghệ An. Cuộc khởi nghĩa nhận được sự ủng hộ đông đảo của nhân dân.
+ Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập, khởi nghĩa thất bại.
- Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 - 1769):
+ Năm 1739, Hoàng Công Chất tập hợp dân nghèo ở vùng Sơn Nam nổi dậy khởi nghĩa.
+ Ông xây dựng căn cứ ở Điện Biên và được nhân dân Tây Bắc hết lòng ủng hộ.
+ Sau khi Hoàng Công Chất mất, con trai ông tiếp tục chỉ huy cuộc khởi nghĩa, kéo dài đến năm 1769 thì bị dập tắt.
- Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):
+ Năm 1740, Nguyễn Danh Phương lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa ở vùng Tam Đảo (Vĩnh Phúc), sau đó mở rộng hoạt động ra các trấn Sơn Tây, Tuyên Quang. Uy thế của nghĩa quân ngày một lên cao.
+ Năm 1751, trước sự tấn công ồ ạt của quân Trịnh, Nguyễn Danh Phương bị bắt. Khởi nghĩa thất bại.
 

Câu hỏi trang 33: Hãy cho biết kết quả, ý nghĩa và tác động của phong trào nông dân Đàng Ngoài đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII.
Trả lời:
Kết quả: Thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử.
Ý nghĩa:
- Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, bất công của nhân dân.
- Chính quyền phong kiến Họ Trịnh bị lung lay. Chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,...
- Tạo điều kiện cho nghĩa quân Tây Sơn tiến ra Bắc.
 

Luyện tập trang 33: Lập sơ đồ tư duy về một số cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
Trả lời:


Vận dụng trang 33:Tìm hiểu thông tin từ sách, bảo và internet, hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) giới thiệu về một di tích hoặc lễ hội còn tồn tại đến ngày nay gắn với tên tuổi một thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
Trả lời:
Hội chọi trâu (Đồ Sơn)
Theo dân gian truyền miệng ở Đồ Sơn, hội chọi trâu có liên quan đến khởi nghĩa quận He. Tương truyền khi Nguyễn Hữu Cầu mang quân về đây, dân trong vùng mang ba con trâu ra khao quân. Hữu Cầu định làm thịt ba con trâu đó để khao quân thì bất ngờ chúng xông vào húc nhau. Quân sĩ của ông và nhân dân kéo nhau tới xem. Từ đó hàng năm nhân dân vùng Đồ Sơn thường mở hội chọi trâu để tưởng nhớ Nguyễn Hữu Cầu.