Giải Công dân 8 sách Kết nối tri thức, bài 5: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Môi trường và tài nguyên thiên nhiên là điều kiện quan trọng, thiết yếu cho sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật. Hiện nay, môi trường nhiều nơi bị ô nhiễm nghiêm trọng, tài nguyên thiên nhiên bị cạn kiệt....
Em hãy kể một số hoạt động góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên mà em biết.

Trả lời:
1. Dọn dẹp vệ sinh lớp học, khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt
5. Tích cực trồng cây xanh
6. Hăng hái tham gia các phong trào bảo vệ môi trường
7. Không tiếp tay cho hành vi tổn hại đến môi trường
 

a. Sự cần thiết phải bảo vệ môi trường.
Báo cáo hiện trạng môi trường Quốc gia giai đoạn 2016 - 2020 đã chỉ ra những ảnh hưởng to lớn của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe của con người. Báo cáo Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu (IMHE,2017) đã chỉ ra các yếu tố nguy cơ tử vong và tàn tật tại Việt Nam, trong đó ô nhiễm môi trường không khí đứng thứ 6 tăng 1 bậc so với năm 2007......
a. Môi trường bị ô nhiễm đã ảnh hưởng tới động, thực vật và con người như thế nào? Em hãy lấy thêm ví dụ minh chứng cho việc ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới đời sống và sản xuất của con người.
b. Theo em, việc bảo vệ môi trường cần thiết như thế nào đối với cuộc sống của người dân và mỗi quốc gia?

Trả lời:
Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đến động, thực vật và con người:
- Đối với con người: ô nhiễm môi trường gây ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của con người. Ví dụ:
+ Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh, như: nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp dưới, đột quỵ, đau tim, bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính và ung thư phổi;
+ Khí thải từ hoạt động giao thông và hoạt động công nghiệp... có thể gây ung thư hoặc gây kích thích.
+ Ô nhiễm nguồn nước gây nên một số bệnh như: các bệnh về đường tiêu hoá, bệnh giun sán, các bệnh do muỗi truyền, các bệnh về mắt, ngoài da,...
+ Ô nhiễm đất ảnh hưởng tới sức khoẻ con người thông qua chuỗi thức ăn.

- Đối với các loài động, thực vật:
+ Ô nhiễm môi trường đã làm suy thoái, hủy hoại môi trường sống của các loài sinh vật; từ đó, gián tiếp làm suy giảm sự đa dạng sinh vật và các hệ sinh thái.
+ Ô nhiễm môi trường còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài sinh vật, dẫn đến nhiều nguy cơ, như: các loài sinh vật bị biến đổi gen, bị suy giảm chức năng sinh sản, gây nên tình trạng chết hàng loạt các loài động, thực vật…

b) Theo em, việc bảo vệ môi trường cần thiết đối với cuộc sống của người dân và mỗi quốc gia: giúp cho cuộc sống và môi  trường trong lành, sạch đẹp, bảo đảm cân bằng sinh thái; ngăn chặn khắc phúc các hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra. Bảo vêh tài nguyên thiên nhiên giúp cho tài nguyên thiên nhiên không bị cạn kiệt.

b. Sự cần thiết phải bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Theo Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), rừng có 5 vai trò chính gồm nuôi dưỡng đất, lưu trữ các-bon, cung cấp thực phẩm lành mạnh cho hàng triệu người, điều tiết nước và là nhà của khoảng 80% các giống loài sống trên cạn. Quản lí rừng bền vững kết hợp sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên từ rừng là cách tốt nhất chống lại sự biến đổi khí hậu và đóng góp vào sự thịnh vượng, hạnh phúc,.....
a. Em hãy cho biết tài nguyên rừng có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của con người.
b. Theo em, việc bảo vệ và khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của người dân và sự phát triển của mỗi quốc gia?
Trả lời:
a. Ý nghĩa của tài nguyên rừng đối với cuộc sống con người:
+ Cung cấp ô-xy, giữ không khí trong lành.
+ Điều tiết nước, phòng chống lũ lụt, xói mòn và sạt lở đất.
+ Bảo vệ độ phì nhiêu và bồi dưỡng tiềm năng của tài nguyên đất.
+ Cung cấp nguồn gỗ, củi,… cho các hoạt động phát triển kinh tế của con người.
+ Các loài động, thực vật trong rừng cũng là một nguồn cung cấp thực phẩm, dược phẩm có giá trị cao và cung cấp nguồn gen quý để nghiên cứu khoa học,…
+ Tài nguyên rừng cũng góp phần phát triển hoạt động du lịch sinh thái, du lịch thám hiểm,… của con người.

b) Việc bảo vệ và khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên giúp đảm bảo cho sự phát triển bền vững của con người và đất nước ở hiện tại và cả tương lai.
 

Câu hỏi trang 28 GDCD 8:
a) Căn cứ vào các quy định của pháp luật, em hãy cho biết trong các bức tranh trên, chủ thể nào thực hiện đúng, chủ thể nào vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Vì sao?
b) Hãy kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường mà em biết.


Trả lời:
- Hình 1: các nhân vật trong hình đã thực hiện phân loại và vứt rác đúng nơi quy định => đây là hành động đúng với quy định của pháp luật. Chúng ta cần khuyến khích và học tập theo hành động này.
- Hình 2: Người công nhân đổ chất thải chưa qua xử lí ra môi trường => hành vi này đã vi phạm khoản 2 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020. Đây là hình vi đáng lên án và cần phải xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật.
- Hình 3: Chiếc xe tải làm rơi, vương vãi chất thải ra môi trường => hành vi này đã vi phạm khoản 1 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020. Đây là hình vi đáng lên án và cần phải xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật.

b) Một số quy định khác về bảo vệ môi trường:
- Khoản 4 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 nghiêm cấm hành vi: Gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép theo quy chuẩn kĩ thuật môi trường; xả thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí.
- Khoản 5 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 nghiêm cấm hành vi:Thực hiện dự án đầu tư hoặc xả thải khi chưa đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
- Khoản 6 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 nghiêm cấm hành vi:Nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh chất thải từ nước ngoài dưới mọi hình thức.
- Khoản 10 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 nghiêm cấm hành vi:Sản xuất, kinh doanh sản phẩm gây nguy hại cho sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên; sản xuất, sử dụng nguyên liệu, vật liệu xây dựng chứa yếu tố độc hại vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường.

Câu hỏi trang 30:
a) Dựa vào thông tin 1, em hãy cho biết các chủ thể ở trường hợp 2 và hai bức tranh đã thực hiện đúng hay chưa đúng các quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Vì sao?
b) Hãy kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà em biết.

Trả lời:
a. Trong trường hợp 2.
+ Công ty T đã thực hiện hoạt động khai thác cát trái phép khiến môi trường sống của người dân làng chài X bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đây là hành vi vi phạm quy định của pháp luật (khoản 5 điều 9 Luật Tài nguyên nước năm 2012, sửa đổi bổ sung năm 2018).
+ Anh Hải và người dân làng chài X đã thu thập chứng cứ và tố cáo những sai phạm của công ty T. Hành vi của anh Hải và người dân trong làng chài là đúng pháp luật, đáng được khuyến khích.
- Trong hình 1: các nhân vật trong ảnh đã thực hiện hoạt động trồng và chăm sóc cây xanh. Đây là hành động phù hợp với quy định của pháp luật, chúng ta cần khuyến khích và học tập theo.
- Trong hình 2: nhân vật trong bức ảnh đang thực hiện hành vi săn bắt thú rừng. Hành vi này đã vi phạm khoản 3 điều 9 Luật lâm nghiệp năm 2017. Đây là hành vi đáng lên án và bị xử lí theo quy định của pháp luật.

b) Kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
- Khoản 5 điều 9 Luật Lâm nghiệp năm 2017 nghiêm cấm thực hiện hành vi: vi phạm quy định về phòng cháy và chữa cháy rừng; phòng, trừ sinh vật gây hại rừng; quản lí các loài ngoại lai xâm hại; dịch vụ môi trường rừng.
- Khoản 7 điều 7 Luật Thủy sản năm 2017 nghiêm cấm thực hiện hành vi: sử dụng chất, hóa chất cấm, chất độc, chất nổ, xung điện, dòng điện, phương pháp, phương tiện, ngư cụ khai thác có tính chất hủy diệt, tận diệt để khai thác nguồn lợi thủy sản.
- Khoản 2 Điều 8 Luật Khoáng sản 2010 nghiêm cấm thực hiện hành vi: lợi dụng thăm dò để khai thác khoáng sản.
 

Câu hỏi trang 31:
Ngày 1-4-2001, thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án trồng 1 tỉ cây xanh giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu đến hết năm 2025, cả nước trồng được 1 tỉ cây xanh, trong đó có 690 triệu cây phân tán ở các khu đô thị và vùng nông thôn, 310 triệu cây trồng tập trung.....
Nông nghiệp hữu cơ khai thác tổng hợp tất cả các yếu tố tự nhiên sẵn có như: độ phì của đất; sử dụng nguồn gen, giống cây trồng bản địa thích nghi, khai thác hợp lí nguồn nước, thời vụ và các nguồn phân hưu cơ....
a) Các biện pháp nêu ở thông tin trên có tác dụng bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên như thế nào?
b) Hãy kể thêm một số biện pháp khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
c) Địa phương em đã có những việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Trả lời:
a. Tác dụng của biện pháp trồng cây xanh; bảo vệ rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và trồng mới rừng sản xuất (thông tin 1):
+ Bảo vệ môi trường sinh thái, cải thiện cảnh quan và ứng phó với biến đổi khí hậu.
+ Phát triển kinh tế xã hội; nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và sự phát triển bền vững của đất nước.
- Tác dụng của biện pháp phát triển nền nông nghiệp hữu cơ (thông tin 2):
+ Hạn chế tối đa các hoá chất gây độc hại cho cây trồng và môi trường sống như: phân hoá học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, thuốc kích thích tăng trưởng, tăng trọng, hoá chất bảo quản...
+ Góp phần cải tạo môi trường đất.

b) Một số biện pháp khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
+ Chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ tài nguyên, môi trường.
+ Tích cực tham gia vào các phong trào, hoạt động bảo vệ môi trường tại địa phương.
+ Thường xuyên tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho người dân, cộng đồng, doanh nghiệp, thực hiện tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế ít chất thải, kinh tế tuần hoàn, trồng rừng,..
+ Nghiêm cấm mọi hoạt động làm suy kiệt nguồn tài nguyên, huỷ hoại môi trường.
+ Phê phán, đấu tranh với các hành vi gây ô nhiễm môi trường và phá hoại tài nguyên thiên nhiên.

c) Một số việc làm bảo vệ môi trường và tài nguyên ở địa phương em:
- Sử dụng phân bón hưu cơ
- Hạn chế sử dụng ni lông
- Sử dụng năng lượng sạch
- Rút các phích khỏi ổ cắm
- Giảm sử dụng túi nilông
- Nâng cao ý thức sống
 

a) Các bạn trong tranh đã làm gì để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

b) Em đã có những hành động và việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Trả lời:
a. 
- Tranh 1: các bạn học sinh tham gia quét dọn đường làng, ngõ xóm.
- Tranh 2: bạn học sinh nam tố cáo hành vi chặt phá rừng
- Tranh 3: các bạn học sinh tham gia vẽ tranh về đề tài bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

b) Một số hành động và việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của em:
1. Dọn dẹp vệ sinh lớp học, khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt
5. Tích cực trồng cây xanh
6. Hăng hái tham gia các phong trào bảo vệ môi trường
7. Không tiếp tay cho hành vi tổn hại đến môi trường
 

Câu 1 - Trang 33: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
a) Muốn phát triển kinh tế thì phải chấp nhận môi trường bị ô nhiễm.
b) Sử dụng túi vải, giấy, một số loại lá,... để gói, đựng sản phẩm thay cho túi ni-lông là góp phần bảo vệ môi trường.
c) Để bảo vệ cây trồng thì phải phun thuốc trừ sâu hóa học diệt trừ hết các loại côn trùng.
d) Giáo dục, tuyên truyền, xây dựng ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường chỉ là nhiệm vụ riêng của cán bộ quản lí môi trường.

Trả lời:
- Ý kiến a) Không đồng tình. Vì: để đảm bảo sự phát triển bền vững của kinh tế đất nước, chúng ta cần phải quan tâm bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lí, tiết kiệm các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
- Ý kiến b) Đồng ý. Vì: khi xả thải ra môi trường, phải mất thời gian rất lâu thì túi ni-lông mới có thể phân hủy, do đó, việc thường xuyên sử dụng túi ni-lông, đồ nhựa dùng một lần (ống hút, thìa, đĩa nhựa,…) góp phần làm trầm trọng tình trạng ô nhiễm.
- Ý kiến c) Không đồng tình. Vì: sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu hóa học có thể gây hại đến cây trồng, khiến cây trồng bị nhiễm độc, từ đó, gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và gây ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên đất. Để bảo vệ cây trồng, đồng thời giúp giảm tình trạng ô nhiễm, thoái hóa đất, chúng ta có thể lựa chọn sử dụng các chế phẩm sinh học.
- Ý kiến d) Không đồng tình. Vì: Giáo dục, tuyên truyền, xây dựng ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường là trách nhiệm của mọi công dân.

Câu 2 - Trang 33: Hành vi nào dưới đây thực hiện đúng, hành vi nào vi phạm pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?
a) Săn, bắn, bẫy, bắt động vật quý hiếm để bán.
b) Khai thác rừng trồng theo quy hoạch của Nhà nước.
c) Dùng mìn, điện để đánh bắt cá.
d) Tố cáo hành vi khai thác khoáng sản trái phép.
e) Phá rừng nguyên sinh để trồng cà phê.
g) Sử dụng tiết kiệm điện, nước.

Trả lời:
- Các hành vi thực hiện đúng pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là:
+ Khai thác rừng trồng theo quy hoạch của Nhà nước
+ Tố cáo hành vi khai thác khoáng sản trái phép.
+ Sử dụng tiết kiệm điện, nước.

- Các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là:
+ Săn, bắn, bẫy, bắt động vật quý hiếm để bán => vi phạm khoản 3 điều 9 Luật lâm nghiệp năm 2017.
+ Dùng mìn, điện để đánh bắt cá => vi phạm khoản 7 điều 7 Luật Thủy sản năm 2017
+ Phá rừng nguyên sinh để trồng cà phê => vi phạm khoản 1 điều 9 Luật Lâm nghiệp năm 2017.

Câu 3 - Trang 34: Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:
a) Trên đường đi học về, H và Đ phát hiện một chiếc ô tô đang đỗ phế thải xuống bờ mương thoát nước của xóm mình. H rủ Đ đi báo công an xã nhưng Đ từ chối vì cho rằng đó không phải là việc của mình.
- Em hãy nhận xét về hành vi của các nhân vật trong tình huống trên.
- Nếu là H, em sẽ làm gì?
b) Hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới (ngày 5 - 6), Uỷ ban nhân dân xã T đã phát động cuộc thi “Sáng kiến tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên". Mỗi xóm sẽ chọn một sáng kiến xuất sắc để tham gia dự thi.
Nếu là người dân trong xã T, em và gia đình sẽ đề xuất sáng kiến tiết kiệm tài nguyên nào? Vì sao?

Trả lời:
a. Hành động của H là đúng vì đã dám tố cáo hành vi sả nước thải trái phép cuống bờ mương thoát nước của xóm đây là hành vi sai trái.
Còn hành vi của Đ từ chối không tố cáo vì nghĩ đó không phải nhiệm vụ của mình thì cần nên án vì bảo vệ môi trường là trách nhiệm của mỗi người không phải của riêng ai, mỗi người đều có trách nhiệm bảo vệ và tố cáo hành vi vi phạm.
Nếu em là H thì em vẫn sẽ tiếp tục đi tới cơ quan chức năng để tố cáo hành vi của chiếc ô tô sả thải bừa bãi.

b) Nếu là người dân trong xã T, em sẽ đề xuất sáng kiến tiết kiệm tài nguyên nước. Vì:
+ Nước là tài nguyên quý giá, rất cần thiết cho sự sống của con người và các loài sinh vật, nhưng nước không phải là vô tận.
+ Việc tiết kiệm nước còn giúp ngăn ngừa cạn kiệt nguồn nước ngầm và góp phần bảo vệ môi trường.
+ Hàng triệu người trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt.

Câu 4 - Trang 34: Em hãy đưa ra lời khuyên cho mỗi nhân vật trong các tình huống dưới đây:
a) Được huyện giao cho quản lí, chăm sóc khu rừng phòng hộ đầu nguồn nhưng do điều kiện khó khăn, bác B có ý định chặt một số cây gỗ quý bán lấy tiền để đóng học phí cho các con và sẽ trồng bổ sung cây con mới.
b) Thấy mọi người trong xóm vào núi đào vàng, Y hẹn V sáng hôm sau cùng tham gia.

Trả lời:
Tình huống a) Khuyên bác A không nên thực hiện ý định trên. Vì: việc chặt cây gỗ trong rừng phòng hộ để bán lấy tiền là hành vi vi phạm khoản 1 điều 9 luật Lâm nghiệp năm 2017. Nếu thực hiện ý định trên, bác B sẽ phải chịu các hình phạt theo quy định của pháp luật.
Tình huống b) Trong tình huống này, bạn V nên:
+ Từ chối tham gia đào vàng cùng Y và mọi người trong xóm.
+ Giải thích để Y và mọi người hiểu: hành vi vào núi đào vàng là vi phạm pháp luật (khai thác trái phép tài nguyên khoáng sản) và sẽ phải chịu các hình phạt theo quy định. Yêu cầu mọi người nên chấm dứt hành vi đó và tới cơ quan công an đầu thú để hưởng sự khoan hồng.
+ Nếu Y và mọi người trong xóm vẫn tiếp tục thực hiện hoạt động khai thác vàng trái phép, V nên trình báo thông tin tới lực lượng công an.

Câu 5 - Trang 34: Hãy kể những việc em đã làm để góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
Trả lời:
Một số việc em đã làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:
+ Không xả rác bừa bãi; thực hiện phân loại rác và vứt rác đúng nơi quy định.
+ Hạn chế sử dụng túi ni lông, đồ nhựa; tăng cường sử dụng các loại túi đựng được làm từ nguyên liệu: giấy, vải,…
+ Tiết kiệm điện, nước,...
+ Tăng cường việc đi bộ hoặc sử dụng xe đạp hay phương tiện giao thông công cộng (xe bus, tàu điện,…) khi di chuyển.
+ Tích cực hưởng ứng, tham gia các phong trào, hoạt động bảo vệ môi trường tại địa phương. Ví dụ: hưởng ứng phong trào Ngày Trái Đất; tham gia các hoạt động dọn dẹp rác thải tại địa phương; tham gia Ngày hội “Môi trường Xanh – Nếp sống xanh”,…
 

Câu 1 - Trang 34: Em hãy cùng bạn tham gia cuộc thi hùng biện về chủ đề: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Trả lời:
Vấn đề khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường biển ở nhiều khu vực, quốc gia đang đứng trước nhiều thách thức, nhiều nguồn tài nguyên bị khai thác cạn kiệt, môi trường biển nhiều nơi bị ô nhiễm đến mức báo động đã gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng, cản trở sự phát triển kinh tế-xã hội của nhiều quốc gia. Mục đích của bài viết này nhằm tìm hiểu thực trạng các vấn đề tài nguyên, môi trường biển đang đối mặt hiện nay và tổng kết một số hướng giải pháp cụ thể đang được áp dụng tại nhiều nước nhằm hướng đến quản lý bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường biển.

Tổng quan vấn đề tài nguyên, môi trường biển thế giới và khu vực

Hiện nay, trước sức ép của tốc độ gia tăng dân số ngày càng nhanh, nhu cầu phát triển kinh tế ngày càng cao trong bối cảnh các nguồn tài nguyên đất liền ngày càng cạn kiệt càng đẩy mạnh khuynh hướng tiến ra biển, khai thác biển, làm giàu từ biển, nhưng thường đi kèm với đó lại là các phương thức khai thác thiếu tính bền vững; các họat động khai thác chủ yếu chỉ tập trung vào các mục tiêu phát triển kinh tế để đạt được các mong muốn tối đa, trong khi xem nhẹ công tác bảo vệ môi trường, hoặc không có hoặc thiếu những qui hoạch, kế hoạch chi tiết, cụ thể, cùng với cơ chế quản lý lỏng lẻo của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu với các biểu hiện chính là sự gia tăng mực nước biển và nhiệt độ của trái đất, Vấn đề khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường biển ở nhiều khu vực, quốc gia ngày càng đứng trước nhiều thách thức, nhiều nguồn tài nguyên bị khai thác cạn kiệt, môi trường biển nhiều nơi bị ô nhiễm đến mức báo động.

Kết quả nghiên cứu của Liên Hiệp Quốc, FAO và các tổ chức quốc tế khác đều chỉ ra rằng, hiện khoảng hơn 80% lượng cá toàn cầu đã bị khai thác, trong đó có đến 25% lượng cá toàn cầu bị khai thác quá mức (overexploited) hoặc bị khai cạn kiệt (depleted), trong khi nhiều loài sinh vật biển khác đang đứng trước nguy cơ tuyệt diệt khi sản lượng đánh bắt giảm đến 90% trong những năm gần đây.

Bên cạnh thực trạng nhiều nguồn tài nguyên khoáng sản biển, tài nguyên dầu khí và những nguồn tài nguyên biển không tái tạo khác đang bị khai thác quá mức, thiếu tính bền vững, nạn phá hủy rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng ngập mặn cũng ngày một tăng ở nhiều nơi trên thế giới. Theo ước tính, cỏ biển đã mất 30 – 60% và rừng ngập mặn – chiếm 1/3 diện tích rừng thế giới – mất đến 70% và khoảng 11% các rạn san hô trên toàn cầu đã bị phá hủy hoàn toàn trước năm 1998. Trong vòng 20 năm qua, các nước Đông Nam Á đã mất đi 12% số rạn san hô, 48% số rạn san hô khác đang trong tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Các rạn san hô thường là môi trường sống của khoàng 1/4 các loài cá, đồng thời còn là nơi cư trú của các loài sinh vật biển khác. Sự mất dần của các rạn san hô và sẽ khiến lượng cá bị suy giảm nghiêm trọng, thậm chí còn dẫn đến sự tuyệt chủng của một số sinh vật biển do chúng không còn nơi để cư trú và sinh sản. Điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường mà còn gây phát sinh nhiều vấn đề kinh tế-xã hội do sự thiếu hụt thực phẩm cung cấp cho những cư dân sống ở các đảo và các vùng ven biển, kéo theo những cuộc di dân hàng loạt từ các vùng ven biển vào các vùng trung tâm…

Cùng với sự suy giảm, cạn kiệt nhiều nguồn lợi biển do khai thác, sử dụng không hợp lý và thiếu tính bền vững, môi trường biển ở nhiều khu vực trên trái đất đang chịu nhiều thách thức và các mối đe dọa trầm trọng khi dân cư ven biển ngày càng tăng, các họat động kinh tế ven biển ngày càng phát triển, nhiều cửa sông ven biển bị ô nhiễm do nước thải từ các khu công nghiệp, khu đô thị thải ra cùng với nạn phá hủy rừng ngập mặn ngày càng tăng, và sự gia tăng về tần suất và mức độ ảnh hưởng của thiên tai bão lũ do biến đổi khí hậu ….

Trong một báo cáo của Trung tâm về các giải pháp đại dương (Center for Ocean Solutions) xuất bản vào tháng 5 năm 2009 với tựa đề “Hệ sinh thái và Con người của Thái Bình dương: Các mối đe dọa và Cơ hội hành động”, với sự tham gia của hơn 30 nhà khoa học thuộc các lĩnh vực tự nhiên, vật lý và xã hội, từ nguồn thông tin, dữ liệu phân tích tổng hợp của 3400 bài báo, báo cáo khoa học của hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, báo cáo đã nêu chi tiết về các mối đe dọa chính đối với môi trường biển và đại dương, các ảnh hưởng của chúng và đưa ra lộ trình cùng với các biện pháp đối phó với những mối đe dọa này. Theo kết quả nghiên cứu tổng hợp từ báo cáo, trong các mối đe dọa chính mà môi trường biển đang phải đối mặt tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ này gặp phải, tại các nước giàu cũng như nước nghèo, tại các quốc gia, quần đảo, khu vực đông hay thưa dân cư đều có một điểm rất chung ớ mức rất phổ biến và đang ở mức độ báo động đó là:
(1) Ô nhiễm môi trường có nguồn gốc từ đất liền và từ biển,
(2) Phá hủy nơi cư trú tự nhiên,
(3) Khai thác và đánh bắt cá quá mức,
(4) Tác động của biến đổi khí hậu,
(5) Cuối cùng, các mối đe dọa đối với môi trường đó là: sự xâm nhập của các loài ngoại lai và các mối đe cộng hưởng của các mối đe dọa kể trên.

Câu 2 - Trang 34: Em hãy cùng các bạn thực hiện một dự án bảo vệ môi trường hoặc tài nguyên thiên nhiên ở nơi em sinh sống.
Trả lời:
- Trồng và chăm sóc cây xanh trong khuôn viên trường học